1. Λίγα λόγια για την εφηβεία.......

Η εφηβεία αποτελεί ένα μεταβατικό στάδιο, ανάμεσα στην παιδική ηλικία και στην ενηλικίωση ενός ανθρώπου. Πρόκειται ουσιαστικά για μια περίοδο ανεξαρτητοποίησης από την οικογένεια-σχεδόν αναγκαία για την ωρίμανση του εφήβου- και διαρκούς επανάστασης. Οι έφηβοι αντιστέκονται στο κοινωνικό-πολιτικό σύστημα και στις ήδη υπάρχουσες αξίες. Οι γονείς δεν είναι παντογνώστες και αλάνθαστοι, όπως στην παιδική ηλικία, αλλά αντίθετα είναι οι πρώτοι που θα δεχτούν «προσωπική επίθεση» από τον έφηβο.

Η εφηβεία ορίζεται από έντονες σωματικές και συναισθηματικές αλλαγές. Η αύξηση των οιστρογόνων στα κορίτσια ευθύνεται για το ύψος, τη μυϊκή και σκελετική ανάπτυξη καθώς και την ανάπτυξη των σεξουαλικών οργάνων. Αντίστοιχα, στα αγόρια η τεστοστερόνη ευθύνεται για την ανάπτυξη των οργάνων αναπαραγωγής και τους μυς, την αύξηση του ύψους, τη βαθιά φωνή και την τριχοφυΐα στο πρόσωπο. Οι συναισθηματικές αλλαγές είναι απόρροια των σωματικών αλλαγών. Οι έφηβοι είναι κυκλοθυμικοί και δεν μπορούν να ελέγξουν εύκολα τα συναισθήματα τους. Από την μια, μπορεί να είναι κακόκεφοι, θυμωμένοι ή εκνευρισμένοι και την αμέσως επόμενη στιγμή να είναι χαρούμενοι, ευδιάθετοι και ευάλωτοι.

Η ανάπτυξη και η διαμόρφωση της προσωπικής και σεξουαλικής ταυτότητας αποτελεί σχεδόν αυτοσκοπό για τον έφηβο. Ανακαλύπτει τις εσωτερικές τους ικανότητες δεξιότητες, χαρίσματα και αδυναμίες και προσπαθεί να κατανοήσει τις σεξουαλικές απαιτήσεις του φύλου του ή αλλιώς να προσανατολιστεί σεξουαλικά.

Τώρα μπαίνουν τα πρώτα θεμέλια των διαπροσωπικών σχέσεων. Ο έφηβος επιθυμεί να ανήκει σε μια ομάδα, διαφορετική από την ομάδα της οικογένειας του, που θα έχει δικούς της κανόνες και αξίες. Η ιδιοσυγκρασία και ο χαρακτήρας του θα πρέπει να ταιριάζουν με τα υπόλοιπα μέλη της ομάδας των συνομηλίκων του, δηλαδή της παρέας του. Η αυτοεικόνα του σχετίζεται περισσότερο με την εικόνα που έχουν οι συνομήλικοι του για αυτόν, παρά η οικογένειά του.

2. Σχέσεις με το άλλο φύλο

Εφηβεία σημαίνει πειραματισμός. Οι έφηβοι νιώθουν αήττητοι και θέλουν να προκαλέσουν κάθε κίνδυνο. Στη διαδικασία σταθεροποίησης της σεξουαλικής τους ταυτότητας, πειραματίζονται και με τις διαφυλικές τους σχέσεις για να απαντήσουν στο ερώτημα «Είμαι φυσιολογικός;». Οι σχέσεις είναι εξιδανικευμένες, αλλά και απομυθοποιούνται πολύ εύκολα. Η αγάπη, η ζήλια, το μίσος και ο έρωτας συνυπάρχουν και συνεχώς εναλλάσσονται.  Η κατάκτηση τους άλλου αποτελεί μια πρόκληση για τον έφηβο που προϋποθέτει προσωπικές θυσίες. Το συναίσθημα της απογοήτευσης είναι πολύ οικεία για τον έφηβο.

Σε μια ανθρώπινη κοινωνία οι διαπροσωπικές σχέσεις αποτελούν την βάση της πυραμίδας για την ψυχική υγεία των ανθρώπων. Ειδικότερα, για τον έφηβο η δημιουργία διαπροσωπικών σχέσεων, φιλικών και ερωτικών, ενισχύει την αυτογνωσία του. Μέσα από τις σχέσεις οι έφηβοι αποκτούν δεξιότητες για να αντιμετωπίζουν τα θετικά και αρνητικά συναισθήματα που αναδύονται όπως απογοήτευση, χαρά, λύπη και ζήλια. Η διαχείριση των συναισθημάτων τους συνεπάγεται έναν σταθερό συναισθηματικό κόσμο. Κάθε χωρισμός αποτελεί και έναν «μικρό θάνατο». Η απώλεια τους ερωτικού αντικειμένου του εφήβου, του επιτρέπει να βιώσει το πένθος και να ενδυναμωθεί.

Αναγνωρίζει την διαφορετικότητα και σέβεται τους εναλλακτικούς τρόπους σκέψης που υπάρχουν. Κατανοεί τα συναισθήματα και είναι υποχρεωμένος να κάνει συμβιβασμούς και υποχωρήσεις, προκειμένου να έρθει πιο κοντά στον προσωπικό κόσμο του άλλου προσώπου. Οι διαφυλικές σχέσεις προσφέρουν κοινωνικό-συναισθηματική σταθερότητα και προσαρμογή σε όλες τις εκφάνσεις της ζωής του και στον «δρόμο» προς την ενηλικίωση.

3. Ο ρόλος των γονέων

• ?Επιδιώξτε ανοιχτή, ειλικρινή και ουσιαστική επικοινωνία

• ?Πλησιάστε τους

• ?Αποφύγετε τα κηρύγματα
•  ?Χειριστείτε τις σχέσεις του εφήβου σοβαρά
• ?Σεβαστείτε το γεγονός ότι δεν θέλει να σας μιλήσει, δώστε του χώρο και χρόνο

• ?Προσφέρετε στήριξη και κατανόηση

• ?Ακούστε τους!

4. Λίγα λόγια για την ερωτική επαφή.....

Όταν αναφερόμαστε στην σεξουαλική ζωή των εφήβων εστιάζουμε στην ερωτική επαφή ή όχι των εφήβων. Μάλλον θα πρέπει να σκεφτούμε για τον τρόπο με τον οποίο οι έφηβοι βιώνουν την σεξουαλικότητα τους, δηλαδή τι σημαίνει για αυτούς έρωτας, αγάπη, πάθος και ερωτική επαφή. Δεν είναι μόνο γνώσεις γύρω από το σεξ και τους τρόπους προφύλαξης. Είναι κάτι πολύ παραπάνω, η ποιότητα ζωής, οι διαπροσωπικές σχέσεις, οι αξίες, η αυτοεκτίμηση και το σώμα, ο αυτοσεβασμός και ο σεβασμός των άλλων.

Η επίδραση των συνομηλίκων στην εφηβεία είναι καθοριστική, οι συζητήσεις που διεξάγονται μεταξύ τους μπορεί να διαμορφώσουν την στάση του γύρω από το θέμα της ερωτικής επαφής. Αν εσείς, ως γονείς ή κηδεμόνες αποφεύγετε να κάνετε διάλογο ο έφηβος θα πιστέψει ότι είναι κάτι κακό ή ασήμαντο και μάλλον θα αναζητήσει πληροφορίες από άλλες πηγές,  που δεν είναι πάντα έγκυρες και αξιόπιστες.

Η σεξουαλική υγεία έχει τρεις διαστάσεις στις οποίες πρέπει να έχετε υπόψη στις συζητήσεις με τα παιδιά σας.  Η πρώτη διάσταση είναι η  σωματική και αφορά στην αποφυγή μολύνσεων και ανεπιθύμητων κυήσεων. Η δεύτερη διάσταση είναι η  ψυχική και αφορά στην απαλλαγή από αρνητικά συναισθήματα, όπως φόβο, ενοχή, ντροπή, την ενίσχυση της αυτοεκτίμησης, την εξοικείωση με τη σεξουαλικότητα, το σεβασμό του εαυτού μας και των άλλων. Η τρίτη διάσταση είναι η κοινωνική και αφορά στην επιλογή των ερωτικών σχέσεων σύμφωνα με ατομικές αξίες και πεποιθήσεις και όχι κάτω από ποικίλες επιρροές άλλων πιεστικών συναισθημάτων, την πίεση των συνομηλίκων ή άλλων επιρροών. Ως γονείς λοιπόν:

• Διαβεβαιώστε τους ότι δεν υπάρχει πρόβλημα να λένε «Όχι» στην ερωτική επαφή

• Μιλήστε τους για αμοιβαίο σεβασμό, ειλικρίνεια και εμπιστοσύνη

• Δώστε τους την ευκαιρία να πάρουν τις δικές τους αποφάσεις

• Καταρρίψτε ταμπού και προκαταλήψεις

Για να καταλάβουμε τους έφηβους, χρειάζεται να συμπορευτούμε μαζί τους και να «διαβάσουμε» την συμπεριφορά τους.......