Κάθε ζήτημα που αφορά στην ανθρώπινη συμπεριφορά, τη διαπαιδαγώγηση και γενικότερα την ανάπτυξη του ατόμου σχετίζεται άμεσα με την κληρονομικότητα και το περιβάλλον. Γεννιόμαστε ή γινόμαστε;
Η υπευθυνότητα είναι έμφυτη ή κατακτιέται και διαμορφώνεται. Ένα από τα λίγα θέματα για τα οποία οι επιστήμονες δεν ερίζουν σχετικά με την ουσιαστική συμβολή του περιβάλλοντος είναι η καλλιέργεια της υπευθυνότητας. Το ερώτημα που γεννάται και ιδιαίτερα απασχολεί γονείς που έχουν όχι ένα, αλλά δύο, τρία ή και περισσότερα παιδιά είναι πώς είναι δυνατόν να διαφέρουν τόσο πολύ τα παιδιά που γεννιούνται από τους ίδιους γονείς και μεγαλώνουν στο ίδιο περιβάλλον.
Αν τελικά, η υπευθυνότητα δεν ήταν ζήτημα διαπαιδαγώγησης και ανατροφής, τότε ο παιδαγωγικός ρόλος τόσο των γονέων, όσο και των εκπαιδευτικών θα ακυρωνόταν!
Απώτερος στόχος της εισήγησης είναι η ευαισθητοποίηση κυρίως των γονέων, προτείνοντας δράσεις που στοχεύουν στην καλλιέργεια της υπευθυνότητας στα παιδιά. Αυτό θα έχει ως αποτέλεσμα να τεθούν τα θεμέλια του υπεύθυνου ενήλικα, που ενεργεί, παίρνει πρωτοβουλίες, αγωνίζεται να καταξιωθεί, αναλαμβάνει τις ευθύνες του, μπορεί και ζητά συγγνώμη όταν φταίει.
«ΚΑΝΟΝΕΣ» ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΚΑΝΟΝΕΣ
1. Οι κανόνες πρέπει να αποφασίζονται από τους γονείς, γιατί σκοπός τους είναι να απελευθερώσουν το παιδί από την ευθύνη των αποφάσεων.
Παράδειγμα: ένα παιδάκι τριών ετών δεν ξέρει τι ώρα πρέπει να πάει για ύπνο για τον απλούστατο λόγο ότι δεν θέλει να πάει ποτέ.
2. Οι γονείς πρέπει να συμφωνούν για τους κανόνες, είτε απολύτως είτε μέσω συμβιβασμού μεταξύ τους, ο οποίος δεν θα αναθεωρηθεί ποτέ.
Παράδειγμα: η μαμά θυμώνει όταν η μικρή Μαρία βγάζει τα παπούτσια της στο τραπέζι. Του μπαμπά, του είναι αδιάφορο. Σε τέτοια ζητήματα συμπεριφοράς πρέπει να υπάρχει συμφωνία των γονέων, ώστε η τελική απόφαση είναι η Μαρία να μην βγάζει τα παπούτσια στο τραπέζι.
3. Αφού οριστούν, οι κανόνες είναι αμετάκλητοι και οι γονείς πρέπει να φροντίζουν να γίνονται σεβαστοί σε κάθε περίπτωση. Εξαιρέσεις στους κανόνες επιτρέπονται μόνον μετά από αρκετά χρόνια εφαρμογής τους ή σε εξαιρετικές περιπτώσεις
Παράδειγμα: το παιδί κοιμάται κάθε βράδυ στις 9, θα πάει ακόμη κι αν έχουν έρθει κάποιοι φίλοι για φαγητό ή είναι Σάββατο, εκτός από τα γενέθλια του που έχουμε γιορτή στο σπίτι και μόνο τότε! Το παιδί δέχεται ευκολότερα έναν κανόνα που έχει καθιερωθεί.
4. Παρόλα αυτά, οι κανόνες πρέπει να αλλάζουν με την πάροδο του χρόνου και να προσαρμόζονται στις ανάγκες της ανάπτυξης του μικρού.
Παράδειγμα: καθώς μεγαλώνει ο Γιαννάκης, η ώρα του ύπνου θα ρυθμίζεται από τις υποχρεώσεις του στο σχολείο ή στο σπίτι, με την προϋπόθεση ότι πρέπει να κοιμάται τουλάχιστον 9 ώρες.
ΜΑΘΗΜΑ ΓΙΑ ΤΟ ΠΑΙΔΙ: Τι έμαθε με όλα τα παραπάνω το παιδί;
- Ότι μπορεί να εξερευνά το περιβάλλον του και να ανακαλύπτει τον κόσμο του, αλλά εσείς προσέχετε τη συμπεριφορά του
- Ότι δεν πνίγεται στις προσταγές και τις απαγορεύσεις αλλά ότι πρέπει να υπακούει σε αυτές που με σαφήνεια και συνέπεια του δίνετε
- Ότι ξέρετε τι κάνετε και ότι είστε έτοιμοι να το εφαρμόσετε
- Ότι μπορεί να σας εμπιστεύεται, γεγονός που θα του επιτρέψει να νιώθει ασφάλεια
ΤΕΛΙΚΑ: Καταφέρατε να καλλιεργήσετε την υπευθυνότητα του παιδιού σας, με αποτέλεσμα να βάλατε τα θεμέλια του υπεύθυνου ενήλικα, που ενεργεί, παίρνει πρωτοβουλίες, αγωνίζεται να καταξιωθεί, αναλαμβάνει τις ευθύνες του, μπορεί και ζητά συγγνώμη όταν φταίει.
«Για να μεγαλώσει ένα παιδί δεν χρειάζεται μόνο τροφή, χρειάζεται εκτίμηση, αναγνώριση, ενθάρρυνση»
Μην ξεχνάτε να λέτε
- vΜπράβο!
- vΔεν πειράζει που δεν τα κατάφερες αυτή τη φορά
- vΕίμαστε περήφανοι για σένα
- vΑρκεί που προσπάθησες
- vΘα τα καταφέρεις
- vΕίσαι σπουδαίο παιδί
- vΚανείς δεν είναι τέλειος
- vΕίσαι μοναδικό
- vΔεν ξέρω τι θα 'κανα χωρίς εσένα
- vΣ' αγαπώ πολύ
- vΈλα να προσπαθήσουμε μαζί
«Η γλώσσα κόκαλα δεν έχει και κόκαλα τσακίζει»
Σκεφθείτε καλά - πριν πείτε
- vΤίποτα σωστό δεν μπορείς να κανείς!
- vΑς ήταν να 'μοιαζες του... Γιάννη
- vΣε σιχαίνομαι!
- vΕίσαι άχρηστο, ηλίθιο, ανίκανο!
- vΔεν θα τα καταφέρεις ποτέ!
- vΔεν είσαι παιδί μου εσύ!
- vΦτυστό ο μπαμπάς σου, ο ??!
- vΜ' αρρώστησες! Θα με πεθάνεις!
- vΜακάρι να μην είχες γεννηθεί ποτέ!
- vΔεν σ' αγαπώ!
- vΠαράτα με!
Μη ξεχνάτε ποτέ:
«Τα παιδιά που δεν τα τιμωρούν οι γονείς, τα τιμωρούν οι νόμοι του κράτους».
Ιωάννης Χρυσόστομος
Βιβλιογραφία
Bacus, A. (2004) Οδηγός για νέες μητέρες?, Αθήνα: Εκδόσεις Lector Ε.Π.Ε.
Goleman, D (1997) Συναισθηματική Νοημοσύνη: Γιατί το «EQ» είναι πιο σημαντικό από το «IQ». Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα
Stoppard, M. (1994) Εσείς και το παιδί σας?, Αθήνα; Εκδόσεις Ακμή
Μουδατσάκη, Δ. (1995) Οικογένεια και παιδί", Ηράκλειο
Μπόλμπυ, Τ. (1995) Δημιουργία και διακοπή των συναισθηματικών δεσμών. Αθήνα: Καστανιώτη
Παρασκευόπουλος, Ι.Ν. (1985) Εξελικτική Ψυχολογία (4 τόμοι)
Σράουφ, Α. (2000) Συναισθηματική Ανάπτυξη. Η οργάνωση της συναισθηματικής ζωής στα πρώιμα χρόνια. Αθήνα: Καστανιώτη