Ο ρόλος του γονιού στον 21^ο αιώνα

 

Τι σημαίνει να είσαι γονιός μέσα σε ένα συνεχώς μεταβαλλόμενο κόσμο.

Άννας Χαραλαμπίδου

Στελέχους ΣΣΝ Δ΄ Αθήνας

 

Οι καιροί άλλαξαν και μας προσπερνούν. Με αγωνία οι σημερινές οικογένειες, σαν σε σχεδία στον ωκεανό, μπαίνουν στην νέα εποχή. Μια εποχή στην οποία τα πάντα αλλάζουν τόσο γρήγορα, που όλοι, μικροί, μεγάλοι πριν καν προσαρμοστούμε σε μια καινοτομία, ή γενικά μια αλλαγή, χρειάζεται να προσαρμοστούμε στην αμέσως επόμενη και στην αμέσως επόμενη κ.ο.κ.

Ο Αμερικανός συγγραφέας και πανεπιστημιακός Alvin Toffler, το 1965, σε άρθρο του σε κάποιο περιοδικό εισήγαγε τον όρο «σοκ του μέλλοντος» για να περιγράψει το παραλυτικό άγχος και τον αποπροσανατολισμό που προκαλούμε στον άνθρωπο υποβάλλοντάς τον σε πάρα πολλές αλλαγές σε πολύ μικρό χρονικό διάστημα.

Ο Toffler αναφέρει : «αν δεν κατορθώσουμε να ελέγξουμε το ρυθμό των αλλαγών στις προσωπικές μας υποθέσεις αλλά και στην κοινωνία συνολικά, είμαστε καταδικασμένοι σε μια μαζική κατάρρευση της προσαρμοστικότητάς μας?

Τα συμπτώματα αυτής της «ασθένειας της αλλαγής» κινούνται ανάμεσα στο άγχος, την εχθρική στάση και μια φαινομενικά παράλογη βία, μέχρι τη φυσική ασθένεια, την κατάθλιψη και την απάθεια?

Οι ιδέες δημιουργούνται και χάνονται με ένα ξέφρενο ρυθμό. Ένα ρυθμό που, επιστημονικά τουλάχιστον έχει υπολογιστεί 20-100 φορές ταχύτερος απ? ό,τι πριν από έναν αιώνα?

Κατά μια ειρωνεία, οι άνθρωποι του μέλλοντος δε θα πάσχουν από έλλειψη επιλογών, αλλά από ένα παραλυτικό κορεσμό λόγω της πληθώρας των επιλογών?

Το πρόβλημα δεν είναι να εμποδίζει κανείς την αλλαγή, κάτι που είναι αδύνατο, αλλά να κατορθώσει να τη χειρίζεται. Εάν αναζητούμε ραγδαίες αλλαγές σε ορισμένους τομείς της ζωής μας, μπορούμε να προσπαθούμε συνειδητά να δημιουργούμε ζώνες σταθερότητας σε άλλους τομείς...

Από τώρα και μέχρι τον 21^ο αιώνα, εκατομμύρια συνηθισμένοι, ψυχικά φυσιολογικοί άνθρωποι θα συγκρουστούν απότομα με το μέλλον. Οι περισσότεροι παρουσιάζονται επικίνδυνα απροετοίμαστοι να την αντιμετωπίσουν?

Με την επιτάχυνση της κοινωνικής αλλαγής, συμπιέζονται οι σχέσεις των ανθρώπων μεταξύ τους, με τα πράγματα, τους τόπους, το χρόνο, με το θεσμικό περιβάλλον γύρω, με ιδέες. Σχέσεις που κάποτε, άντεχαν για μεγάλο χρονικό διάστημα, τώρα προδιαγράφονται μικρότερης διάρκειας ζωής. Αυτή η σύντμηση, αυτή η συμπίεση είναι που ενισχύει την πεποίθηση ότι ζούμε χωρίς ρίζες, αβέβαιοι, πάνω σε κινούμενη άμμο?

Ο ρυθμός της ζωής επιδρά βαθιά στη συμπεριφορά, προκαλώντας έντονες και αντιφατικές αντιδράσεις σε διαφορετικούς ανθρώπους. Πράγματι δεν είναι υπερβολικό να πούμε ότι ο ρυθμός της ζωής αμβλύνει την ανθρώπινη ευαισθησία, χωρίζοντας μας σε αντίπαλα στρατόπεδα και προκαλώντας την έλλειψη κατανόησης ανάμεσα σε γονείς και παιδιά, σε άντρες και γυναίκες, σε Αμερικανούς και Ευρωπαίους, ανάμεσα σε Ανατολή και Δύση».

Όλοι παλεύουμε μέσα στο τσουνάμι των αλλαγών. Δεν είναι πάντα εύκολο να τα καταφέρουμε. Παλαιότερα οι άνθρωποι είχαν πολλές ζώνες σταθερότητας. Τώρα τα πράγματα είναι τελείως διαφορετικά. Ο συζυγικός δεσμός π.χ., που ήταν μια δικλείδα ασφαλείας στο παρελθόν, τώρα πια δεν είναι (όχι για όλους, φυσικά). Σχέσεις, ρόλοι, αξίες, τρόποι ζωής, επιλογές, φυλές και φύλα, όλα στροβιλίζονται στον άνεμο της αλλαγής, μέχρι να πάρουν νέες μορφές, όχι μία για όλους, όπως στο παρελθόν, αλλά μια ξεχωριστή για τον καθένα. Στην συμβίωσή μας χρειάζεται να υπάρχουν κοινοί κανόνες και οι αξίες που θα την διέπουν να έχουν ανθρώπινο, βαθιά ανθρώπινο πρόσωπο, ό,τι και αν συνεπάγεται αυτό, κυρίως την αποδοχή της διαφορετικότητας. Οι άνθρωποι μέσα στις κοινότητες σήμερα χρειάζεται να κατανοήσουν ότι δεν απειλούνται από τη διαφορετικότητα. Μπορεί να απειλούμαστε από τη φτώχεια, την εγκληματικότητα, τους πολέμους, την εκμετάλλευση («γιατί άνθρωπος τον άνθρωπο τελεύει», που λέει και ένας πολύ καλός φίλος, ποιητής και καλλιτέχνης, ο Κώστας Υφαντής) ή ό,τι άλλο, μόνο που αυτά έχουν ένα και μοναδικό πρόσωπο, που δεν εξαρτάται από χρώματα, φυλές, θρησκείες. Πού λίγο θα με ενδιέφερε ή μάλλον δεν θα με ενδιέφερε καθόλου αν θα με κλέψει ή θα με σκοτώσει, έλληνας, αλβανός, ασιάτης ή αφρικανός, μουσουλμάνος, χριστιανός ή άπιστος. Με ενδιαφέρει να μην το κάνει.

Η ανθρωπότητα βρίσκεται σίγουρα μπροστά σε μια μεγάλη πολιτισμική καμπή. Η αντίληψη που είχαμε μέχρι τώρα για τον κόσμο χρειάζεται να αλλάξει. Μπορεί και να χρειαστεί να ανακαλύψουμε ή μάλλον να ξαναανακαλύψουμε, ξεθάψουμε και ξαναυιοθετήσουμε, αξίες παλιές, ίσως και πρωτόγονες όπως:

?  Να θεωρούμε τον πλανήτη σπίτι μας και τους ανθρώπους συγκατοίκους μας στο ίδιο όχημα. Αν κάτι συμβεί στο όχημα μας αφορά όλους. Για αυτό και είναι πολύ σημαντικό να έχουμε υπόψη μας ότι ο πλανήτης δεν μας ανήκει, του ανήκουμε. Σε αυτόν ήρθαμε και το σώμα μας σε αυτόν θα μείνει. Το να τον σεβόμαστε και να είμαστε ευγνώμονες για αυτά που μας παρέχει είναι το λιγότερο που μπορούμε να κάνουμε αλλά και μια πολύ σημαντική αρχή.

?  Το να σεβόμαστε κάθε είδος ζωής, όσο διαφορετικό και αν είναι, αναδεικνύει το Ανθρώπινό μας πρόσωπο.

?  Δεν έχουμε τίποτα δικό μας. Ό,τι «έχουμε και κατέχουμε» είναι «προσωρινά» δικό μας. Αυτό ισχύει και για τους ανθρώπους. Κανένας άνθρωπος δεν μας ανήκει. Ούτε ο σύντροφός μας, οι γονείς μας, τα παιδιά μας, οι φίλοι μας ή όποιος άλλος. Είμαστε όλοι προσωρινοί όσο δεν παίρνει.

?  Δεν είμαστε εμείς και οι άλλοι ξέχωρα. Είμαστε «εμείς όλοι», «όλοι εμείς». Αν σου κάνω κακό, πολύ βαθιά μέσα μου πλήττω ένα δικό μου κομμάτι, που κάποια στιγμή στη ζωή μου, θα φωνάξει, θα διαμαρτυρηθεί, στα όνειρά μου, στο σώμα μου, στις σχέσεις μου, στη ζωή μου.

Αυτές οι τόσο απλές και τόσο παλιές αντιλήψεις είναι η αφετηρία για να μπορέσουμε να επικοινωνήσουμε μεταξύ μας, συμβάλλοντας στο γενικό καλό.

Αν κάποιος σκεφτεί ότι όλα αυτά είναι βλακείες, ας αναρωτηθεί για το πώς νιώθει όταν έρθει σε επαφή με κάποια από τα παρακάτω. Αν π.χ., χάσει κάποιον δικό του, την περιουσία του, τη δουλειά του, αν αρρωστήσει, αν γνωρίζει τη διάρκεια της ζωής του στη γη, αν έχει επιβιώσει από κάτι πολύ σοβαρό. Αν τα θεωρεί βλακείες, σε τέτοιες στιγμές, που το μικρό μας σύμπαν καταρρέει, έχει δύο προοπτικές. Να αλλάξει την οπτική του γωνία για τη ζωή, τις σχέσεις και τον κόσμο διευρύνοντας τον ορίζοντα της συνειδητότητας και της αντίληψής του ή να συνεχίσει να ζει και να πεθαίνει μέσα στην άγνοιά του, μέσα στον δικό του μικρό, ανούσιο, απομονωμένο, έρημο, δυστυχισμένο, γεμάτο κενό και φαντάσματα κόσμο του. Η επιλογή είναι στα χέρια του καθενός μας. Γιατί, ως γνωστόν, η άγνοια όλα τα γνωρίζει, η γνώση συνεχώς εξερευνά.

Αν τις παραπάνω αντιλήψεις, που ανήκουν στους προγόνους μας ουσιαστικά, τις πάρουμε στα σοβαρά, μέσα στην καθημερινότητά μας και χωρίς να χρειαστεί η ζωή να μας συντρίψει για να αρχίσουμε να τις ερευνούμε, έχουμε πιθανότητες να δούμε και να βιώσουμε μερικά όμορφα κομμάτια του κόσμου μας. Πάντα θα υπάρχουν άνθρωποι, εκτός από τους δικούς μας και ειδικοί επαγγελματίες που γνωρίζουν πώς να συνοδεύουν τους ανθρώπους σε αυτά τα τόσο συναρπαστικά εσωτερικά τους ταξίδια, στο δρόμο προς την αλλαγή. Πάντα καλό είναι να γνωρίζουμε πού εμπιστευόμαστε τη ψυχή μας. Αν νομίζουμε ότι μπορούμε να ξεπεράσουμε δύσκολες στιγμές μόνοι μας ( αυτό σημαίνει ότι επανερχόμαστε στη ζωή, τη χαρά, την ισορροπία, στις σχέσεις μας, στον «εαυτό μας»), ας το δοκιμάσουμε. Αν δεν τα καταφέρουμε όμως και παράλληλα δεν τολμήσουμε να κάνουμε την αλλαγή, τότε άφοβα μπορούμε να περιπλανιόμαστε στον κόσμο της βλακείας μας, της δυστυχίας μας, της μοναξιάς μας, της αδικίας που μας χτύπησε, ενώ εμείς είμαστε τόσο καλοί αλλά τόσο άτυχοι που η ζωή και οι άλλοι μας πέταξαν στην άκρη. Κάποιες ή και πολλές φορές βγάζουμε το θυμό μας, την επιθετικότητά μας ή γινόμαστε βίαιοι απέναντι στους άλλους. Είμαστε έτη φωτός μακριά από το Ανθρώπινό μας πρόσωπο. Δεν έψαχνε τυχαία ο Διογένης με το φανάρι του. Όλοι όμως, το έχουμε αυτό το πρόσωπο, λιγότερο ή περισσότερο κρυμμένο και χρειάζεται εσωτερική ανασκαφή για να δούμε τη μορφή του. Στον πλανήτη λίγοι το κατάφεραν μόνοι τους και χάραξαν και πορεία για τους άλλους. Ανεξάρτητα αν οι όποιοι άλλοι δεν ήθελαν να εγκαταλείψουν τον υπέροχο ασφαλή μικρόκοσμό (και λέω ασφαλή με την έννοια της δυσκολίας να αλλάξουν την αντίληψη ότι δεν είναι κάτοχοι της απόλυτης αλήθειας και προσπαθούν να εξωραΐσουν τις πράξεις τους πίσω από προσωπεία ή συμφέρουσες γι? αυτούς αντιλήψεις, π.χ «αφού όλοι κλέβουν, απατούν?.», στάσεις ζωής που έχουν πολύ βαθιές ρίζες που χάνονται στα βάθη του χρόνου της δικής μας σύλληψης, γέννησης και συναλλαγής με τους ανθρώπους και το περιβάλλον που μεγαλώσαμε. Ίσως και ακόμη πιο μακριά, στις ρίζες των προγόνων μας και ακόμα πιο μακριά στις ρίζες του ανθρώπινου πολιτισμού, με όσους τρόπους και αν έχει εκφραστεί ) της βίας και του φανατισμού τους και προτίμησαν να καταδιώξουν ή και να θανατώσουν αυτούς που χάραξαν αυτούς τους δρόμους. Η ιστορία βρίθει παραδειγμάτων.

Τι σημαίνει να είσαι γονιός

Τι σχέση έχουν όλα τα προηγούμενα με το να είσαι γονιός, ίσως αναρωτηθεί κάποιος; Εξαιρετικά μεγάλη:

?  Αν μάθουμε στα παιδιά μας να σέβονται και να φροντίζουν τον πλανήτη και κάθε μορφή ζωής, μαθαίνουν να σέβονται τη ζωή, να τη θεωρούν πολύτιμη και να μην σπαταλούν τις δυνάμεις τους. Το ίδιο θα κάνουν πρωταρχικά για τον εαυτό τους. Θα σεβαστούν το σώμα τους και θα το φροντίσουν, τα συναισθήματά τους, τις ιδέες τους, τις απόψεις τους. Σεβόμενοι τον εαυτό μας και φροντίζοντάς τον, φροντίζουμε το χώρο μας, το χρόνο μας, τους ανθρώπους που αγαπάμε. Βάζουμε στόχους στη ζωή, υπηρετούμε αξίες που υπηρετούν τη ζωή και την συνύπαρξη. Χαιρόμαστε, κάνουμε πράγματα που αγαπάμε, βάζουμε τον εαυτό μας σε καθετί που κάνουμε και το κάνουμε με αγάπη και όχι σαν αγγαρεία. Επί πλέον μαθαίνουμε να οριοθετούμαστε και να οριοθετούμε τους άλλους. Οριοθετούμαι, σημαίνει με πολύ απλά λόγια ότι δεν αφήνω να με εκμεταλλευτεί κανένας, να με κακοποιήσει, να με ταπεινώσει και δεν εκμεταλλεύομαι, δεν κακοποιώ, δεν ταπεινώνω και εγώ τους άλλους.

?  Το ότι είμαστε προσωρινοί, μας βοηθάει στο να ζούμε την κάθε στιγμή στη ζωή μας και να βιώνουμε τις σχέσεις με τα αγαπημένα μας πρόσωπα, με τέτοιο τρόπο ώστε φτάνοντας στο τέλος και κοιτάζοντας πίσω τη ζωή μας, να μπορούμε να πούμε στον εαυτό μας: «όλα καλά ήταν. Τα εύκολα και τα δύσκολα. Έζησα, χάρηκα, αγάπησα, αγαπήθηκα, απόλαυσα απλά, όμορφα, καθημερινά πράγματα, λυπήθηκα, δυσκολεύτηκα, προβληματίστηκα, πένθησα και έμαθα. Έζησα με τον τρόπο ζωής που διάλεξα συνειδητά σαν εκδήλωση της βαθύτερής μου ύπαρξης και νιώθω πλήρης, γεμάτος, ολοκληρωμένος, ευγνώμων για τη ζωή και τις επιλογές μου». Χρειάζεται πάντα να έχω υπόψη μου ότι αν για κάποιο λόγο δεν είμαι ευχαριστημένος από το δρόμο που έχω πάρει στη ζωή μου, μπορώ πάντα να γυρίσω πίσω και να πάρω έναν άλλο. Χρειάζεται να έχω μάθει ότι πάντα μπορώ να στηρίζομαι στον εαυτό μου και τις δυνάμεις του να αλλάζει το πεπρωμένο αλλά και αν δεν το γνωρίζω, υπάρχει πάντα η ανοιχτή δυνατότητα να το μάθω. Αρκεί να μη θεωρώ ότι ήδη γνωρίζω τα πάντα, οπότε δε χρειάζεται να μάθω τίποτα.

?  Το να μπορούμε να ενσωματώσουμε στις αντιλήψεις μας το γεγονός ότι τίποτα και κανένας δεν μας ανήκει, θα βοηθούσε τους νέους ανθρώπους να γίνουν λιγότερο κτητικοί, να σέβονται την ελευθερία του άλλου όπως και τη δική τους. Να νιώθουν ότι όσοι βρίσκονται κοντά τους, βρίσκονται γιατί το θέλουν και για όσο καιρό θα το θέλουν. Tο ίδιο ισχύει και για τους ίδιους προς τους άλλους .Το να μπορούν να είναι αυτοεξαρτώμενοι, (αυτοεξάρτηση, όρος που έχει εισάγει ο Χόρχε Μπουκάι, γιατρός, ψυχίατρος, ψυχοθεραπευτής Gestalt) το έχουν ήδη μάθει από παιδιά. Αλλιώς, θα περιμένουν αιωνίως και από τον κάθε «άλλον» την αποδοχή που ποτέ δεν είχαν (ή που θα ήθελαν να είχαν) από τους γονείς τους, πράγμα που γεμίζει με ανασφάλεια πάρα πολλούς ανθρώπους σε ολόκληρο τον κόσμο.

?  Το ότι οι άλλοι δεν είναι και τόσο ξέχωροι από εμάς, λειτουργεί σαν αντίληψη, πολύ ευεργετικά στη ψυχή μας. Μας αποτρέπει από το να κάνουμε κακό στους άλλους όπως: να χειροδικούμε, να απειλούμε, να ταπεινώνουμε, να ειρωνευόμαστε, να απορρίπτουμε και γενικά να τους κακοποιούμε με οποιονδήποτε τρόπο. Πώς να το κάνουμε αυτό όμως, όταν μέχρι τώρα δεν έχουμε μάθει να σεβόμαστε τη ζωή και να στηριζόμαστε στα πόδια μας και να μην απειλούμαστε από τη διαφορετικότητα που η ζωή μας προσφέρει με την τόσο μεγάλη ποικιλία διαφορετικότητας που διαθέτει;

Πριν γίνεις γονιός - προετοιμάσου

 

?  Καλό είναι, απαραίτητο, μάλλον, να γνωρίζεις από πριν ότι θέλεις πραγματικά να φροντίσεις μια νέα ψυχή που θέλει να έρθει στον πλανήτη και όχι γιατί «πρέπει», γιατί μεγάλωσες και δεν έχεις περιθώρια, γιατί «έτυχε» ή ήταν απρογραμμάτιστο. Ακόμα όμως και αν είναι έτσι τα πράγματα, να δώσεις τον καλύτερο εαυτό σου για να μάθεις πώς να το κάνεις.

?  Φρόντισε υπεύθυνα να μη φέρνεις ζωή για να την σκοτώσεις. Αυτό θα πρέπει να συμβαίνει μόνο αν η υγεία σου κινδυνεύει ή αν συντρέχουν σοβαροί ιατρικοί λόγοι ή άλλοι. Πάρε θέση στη ζωή σου ως προς αυτό. Το να προστατεύεις τη ζωή είναι η αγκαλιά που μέσα της η ζωή θα ανθίσει.

?  Πριν το αποφασίσεις είναι πολύ σημαντικό να είσαι αυτοεξαρτώμενος. Χωρίς να έχεις τα δικά σου βασικά πατήματα για την επιβίωση, υλικά, συναισθηματικά, πνευματικά, θα εξαρτηθείς από άλλους και αυτό θα δημιουργήσει δυσκολίες στο μέλλον. Ακόμα όμως και αν αυτό συμβεί, να είσαι έτοιμος στην πορεία να κερδίσεις την αυτοεξάρτησή σου με πλήρη γνώση των ευθυνών για τις επιλογές σου. Με αυτόν τον τρόπο θα έχουμε λιγότερα παιδιά σε ιδρύματα ή στο δρόμο. Αυτά θα πρέπει να καλύπτουν ανάγκες παιδιών που βρέθηκαν πραγματικά στο δρόμο για σοβαρούς λόγους. Θα ήταν βέβαια πολύ σημαντικό η πολιτεία να βοηθάει τα παιδιά να μένουν με τους γονείς τους, παρέχοντάς τους ψυχοκοινωνική υποστήριξη όταν αυτοί δυσκολεύονται ώστε να μεγαλώνουν τα παιδιά με τους φυσικούς τους γονείς.

?  Από τη στιγμή που θα το αποφασίσεις, γέμισε με αγάπη και προσμονή και οραματίσου το πιο υγιές πλάσμα που θα μπορούσες να φέρεις στον πλανήτη. Άρχισε να ψάχνεις και να γνωρίζεις οτιδήποτε υπάρχει γύρω από αυτό. Άνοιγε το μυαλό σου και την καρδιά σου για να δεχτείς το καινούργιο.

?  Αυτό που θα έρθει δεν το γνωρίζεις καθόλου. Δεν είναι δικό σου. Είσαι φορέας της ζωής. Θα το αγκαλιάσεις, θα το φροντίσεις και θα το επιστρέψεις στη ζωή για να πραγματοποιήσει τα δικά του και δικά της σχέδια και όχι τα δικά σου.

?  Μην τρομάζεις, μη φοβάσαι για τις απώλειες. Δέξου τες σαν ένα αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής. Εσύ δεν είσαι ο εκλεκτός για να διαφέρεις. Χάνουμε κάθε μέρα πράγματα και ανθρώπους. Ο φόβος σου μην πάθουν τίποτα τα παιδιά σου (πράγμα που είναι ίσως το τραγικότερο), σε οδηγεί στο να μπλοκάρεις τις εμπειρίες τους και να τα φυλακίσεις στην υπερπροστασία σου. Είναι σημαντικό να γνωρίζεις ότι τα εκθέτεις σε πολύ μεγάλους κινδύνους, πολύ μεγαλύτερους από αυτούς που φοβάσαι. Χρειάζεται απλά να τα εκπαιδεύσεις αλλά αυτό δεν μπορείς να το κάνεις αν σκέφτεσαι ότι θα φροντίσεις ώστε τα παιδιά σου να κάνουν ό,τι κάνουν γύρω σου ή σε πολύ μικρές αποστάσεις από εσένα. Όταν απαιτείς να σε έχουν κέντρο του κόσμου τους σε όλη τους τη ζωή.

?  Άνοιξε χώρο για τη νέα ζωή. Δεν θα της δώσεις αυτό που εσύ θέλεις. Προετοιμάσου να της δώσεις αυτό που χρειάζεται. Τις υπόλοιπες ανάγκες σου θα τις καλύψουν οι άλλοι γύρω σου. Ο σύντροφός σου, οι φίλοι, η οικογένεια, οι καλοί γείτονες, οι πνευματικοί και συναισθηματικοί σου οδηγοί, οι ομάδες ή τα δίκτυα στήριξης. Όλα αυτά είναι άνθρωποι, χώροι και δραστηριότητες με τους οποίους και μέσω των οποίων πραγματώνεις τις βαθύτερες δικές σου ανάγκες, εκφράζεσαι, δημιουργείς, χαίρεσαι, προσφέρεις, εξελίσσεσαι, ανακαλύπτεις όλο και πιο βαθιές ανθρώπινες πλευρές του εαυτού σου.

Κατά τη διάρκεια

?  Ισχύουν πάντα όλα τα προηγούμενα. Θα χρειαστείς και πρόσθετη βοήθεια πλην της καθαρά ιατρικής. Είτε γίνεις μητέρα είτε πατέρας οι βασικές συναισθηματικές και νοητικές αρχές είναι ίδιες. Το περιβάλλον που το έμβρυο κυοφορείται δεν είναι μόνο το σώμα. Είμαστε ολιστικά όντα και όχι μεμονωμένα κομμάτια. Αυτό σημαίνει ότι χρειάζεται, αν είσαι γυναίκα να προσφέρεις στον εαυτό σου ήρεμες στιγμές, να βρεις τρόπους να χαλαρώνεις και να οραματίζεσαι το καλύτερο. Να έχεις επαφή με τη φύση. Ακόμα και αν εργάζεσαι, σίγουρα μπορείς να βρεις τέτοιες στιγμές. Μπορείς να βοηθηθείς και από κάποιον ειδικό. Αν δεν γνωρίζεις και αν δεν έχεις περάσει το στάδιο της προετοιμασίας, ζήτησε βοήθεια. Πάντα μπορείς να κάνεις μια βόλτα στη φύση, έστω και μικρή, να ακούσεις όμορφη, απαλή, χαλαρωτική μουσική. Να χρησιμοποιήσεις τη δημιουργική σου φαντασία, να παίξεις ένα ευχάριστο παιχνίδι με την παρέα σου, να στροβιλιστείς απαλά σε ένα ήρεμο χορό, να τραγουδήσεις, ή ότι άλλο φανταστείς. Να μην ξεχάσεις το δικό σου παιδί μέσα σου. Αν νομίζεις ότι όλα αυτά είναι πολυτέλειες, τότε να είσαι σίγουρη ότι δεν είσαι έτοιμη ακόμα για την εσωτερικότητα της μητρότητας. Κινείσαι στην επιφάνεια και χρειάζεται κάτι να αλλάξεις ώστε να μην είναι μια ακόμα εμπειρία αλλά μια πολύ συναρπαστική εμπειρία που θα της δώσεις το χρόνο και τις δραστηριότητες που χρειάζονται. Αν δεν αρχίσεις να το κάνεις από τώρα πώς θα καλύψεις μετά τις ανάγκες ενός ζωντανού ανθρώπου; Σύντροφος, αν υπάρχει, οικογένεια και φίλοι χρειάζεται να συμβάλλουν σε αυτό. Απομακρύνσου από καταστάσεις ή ανθρώπους που σε κάνουν να νιώθεις άσχημα.

?  Μπορεί να βιώνεις δύσκολες συνθήκες ζωής, όπως ατυχήματα, πένθος, απολύσεις, οικονομικές δυσκολίες, τόσο εσύ όσο και δικοί σου άνθρωποι. Σε τόσο σοβαρές περιπτώσεις ζήτησε οπωσδήποτε επαγγελματική βοήθεια, αν νιώσεις ότι σε βαραίνουν συνεχώς τα δύσκολα συναισθήματα.

?     Να ευχαριστείς καθημερινά για το δώρο της ζωής. Κανείς δεν σου το χρωστάει. Να είσαι γεμάτος/η ευγνωμοσύνη που διαλέχτηκες να γίνεις φορέας της. Είναι μεγάλη ευθύνη αλλά και ευλογία. Ακόμα και αν προσπάθησες με πολλούς τρόπους και τα κατάφερες, ακόμα και αν δυσκολεύτηκες ή δυσκολεύεσαι σε αυτό. Αν έκανες ό,τι μπορούσες να κάνεις και δεν τα κατάφερες, μπορείς πάντα να είσαι γονιός. Ψάξε βαθιά μέσα σου, ζήτησε επαγγελματική βοήθεια, γιατί δεν πάνε πάντα τα πράγματα στη ζωή όπως τα προγραμματίζουμε, και τότε να είσαι σίγουρος/η ότι θα βρεις χίλιους διαφορετικούς τρόπους να είσαι γονιός. Διάλεξε αυτόν που σου ταιριάζει.

Καλώς όρισε το «εξωγήινο»

?  Μη σου κάνει καθόλου εντύπωση αλλά περί εξωγήινου πρόκειται. Πάντα μεταφορικά μιλώντας σου είναι τόσο άγνωστο όσο και ένα εξωγήινο ον. Η ευχή είναι να είναι υγιές και τότε χρειάζεται να είσαι πολλαπλάσια ευγνώμων γι? αυτό. Άπειρα ευγνώμων. Ξεκινάς με τις καλύτερες προδιαγραφές. Αν όμως κάτι δεν πάει καλά όσο και αν σου είναι δύσκολο, φρόντισέ το με τον καλύτερο τρόπο. Θα χρειαστείς επαγγελματική βοήθεια. Μη στηριχτείς μόνο στον εαυτό σου για να τα καταφέρεις. Δεν είναι ντροπή. Σίγουρα, κάτι έχει έρθει να σου δείξει, μέσα από τον πόνο και τη συντριβή. Έχω δει πολλές σχέσεις και οικογένειες να διαλύονται εξαιτίας ενός ιδιαίτερου παιδιού. Ίσως να είναι και ο κανόνας. Έχω δει όμως και ιδιαίτερα παιδιά να ανθίζουν και να εκπλήσσουν με τις δικές τους ιδιαίτερες ικανότητες, γιατί βρήκαν έδαφος αγάπης και άνθισαν. Έχω δει γονείς που δεν αναγνωρίζουν τις ιδιαιτερότητες των παιδιών τους και θεωρούν ότι δεν διαφέρουν από τα «φυσιολογικά». Η κατάσταση των παιδιών αυτών επιδεινώνεται συνεχώς μέχρι οι γονείς να αποδεχτούν την όποια ιδιαιτερότητα των παιδιών τους. Βλέπεις πολλές φορές, αδύναμα, μικρά λουλουδάκια να φυτρώνουν σε σχισμές βράχων, στο μάτι του ανέμου. Είναι πολύ δύσκολο αλλά σου έλαχε. Δεν επιλέγεις το παιδί που θα σου έρθει. Πέρα από κάποια ιδιαιτερότητα που μπορεί να προκύψει και να διαγνωστεί με τη γέννηση ή λίγο αργότερα. Λες ότι εσύ αποφάσισες να φέρεις παιδί ή παιδιά στον κόσμο και ότι θα τα αγαπάς. Θα τα αγαπάς αν δεν εκπληρώσουν τα όνειρά σου; Αν δεν έχουν το σεξουαλικό προσανατολισμό που θα ήθελες να είχαν; Αν επιλέξουν τη δουλειά που δεν σου αρέσει; Τους φίλους ή το / τη σύντροφο που δεν εγκρίνεις; Τον τόπο που θα ζήσουν ή που θα δουλέψουν; Αν συμβαίνει αυτό δεν είσαι προετοιμασμένος για γονιός. Αν δεν έχεις καλή σχέση με τα παιδιά σου θεωρείς ότι εκείνα ευθύνονται. Εσύ τους τα έδωσες όλα. Εκείνα δεν αναγνώρισαν τους κόπους σου. Ξανασκέψου το: ΕΙΣΑΙ ΑΠΟΛΥΤΑ ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΓΙΑ ΤΗ ΣΧΕΣΗ ΣΟΥ ΜΕ ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΣΟΥ. ΣΕ ΑΝΤΙΓΡΑΦΟΥΝ ΣΕ ΑΥΤΑ ΠΟΥ ΚΑΝΕΙΣ. ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝΤΑΙ ΑΠΟ ΛΙΓΟ ΕΩΣ ΚΑΘΟΛΟΥ ΓΙΑ ΑΥΤΑ ΠΟΥ ΛΕΣ.

?  Χρειάζεται να αφήσεις πολύ χώρο για να γνωρίσεις το πλάσμα που έρχεται στον κόσμο. Πρώτα έχεις να μάθεις και να ανακαλύψεις τις ανάγκες του και μετά να το διδάξεις αυτά που χρειάζεται να μάθει και όχι αυτά που θέλεις, όπως είπαμε. Δίδαξέ το, χρήσιμα πράγματα όπως: να έχει όρια, αξίες, να αγαπά και να φροντίζει τη ζωή σε όλες τις μορφές της, να έχει ενδιαφέροντα, να σέβεται, να είναι υπεύθυνο σε ό,τι κάνει και να αναλαμβάνει τις συνέπειες των πράξεών του. Να μαθαίνει από πολύ μικρό μέσα σε ασφαλές περιβάλλον να αποκτά εμπειρίες και με άτομα έμπιστα εκτός οικογένειας. Για να τα κάνεις όμως όλα αυτά είναι πολύ σημαντικό «να τόχεις». Αυτό σημαίνει ότι ΔΕΝ ΜΠΟΡΕΙΣ ΝΑ ΔΩΣΕΙΣ ΚΑΤΙ ΠΟΥ ΔΕΝ ΕΧΕΙΣ. Χρειάζεται λοιπόν, αν δεν το έχουμε, να το αποκτήσουμε. Πώς θα διδάξουμε, σεβασμό, ανθρωπιά, αξίες ή ό,τι άλλο αν δεν τις έχουμε εμείς; Το πώς θα το κάνουμε είναι μια άλλη ιστορία.

?  Για να προετοιμάσουμε τα παιδιά για μια ζωή στην οποία θα στηρίζονται στα πόδια τους, χρειάζεται εμείς οι ίδιοι να τους δώσουμε ένα τέτοιο πρότυπο. Όσοι γονείς θέλουν να αλλάξουν συμπεριφορές, τρόπους ή ό,τι άλλο στα παιδιά τους, ας αναρωτηθούν αν οι ίδιοι διαθέτουν αυτές τις νέες και επιθυμητές συμπεριφορές. Μέσα από την εμπειρία μου στο Συμβουλευτικό Σταθμό Νέων της Διεύθυνσης Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης Δ΄ Αθήνας, θα μπορούσα να αναφερθώ σε πληθώρα παραδειγμάτων με γονείς, οι οποίοι ούτε ζωγραφιστό δε θα ήθελαν να βλέπουν το Σχολείο, απαιτούν όμως από τα παιδιά τους να τους αρέσει και αυτό μπορεί να οδηγήσει σε έντονες συγκρούσεις. «δε θέλω να περάσει ό,τι πέρασα εγώ», λένε και έχουν δίκιο. Μόνο που δε γίνεται με αυτό τον τρόπο. Την δική τους αρνητική εμπειρία και άρνηση για το Σχολείο (καλό είναι να ψάχνουμε και παραπάνω για τους λόγους), το παιδί τη ρούφηξε με την πρώτη γουλιά μητρικό γάλα. Πώς να το αλλάξεις αυτό; Αν το παιδί βλέπει το γονιό να προσπαθεί να κερδίσει το χαμένο χρόνο συμπληρώνοντας ή ολοκληρώνοντας τα εκπαιδευτικά του κενά, τότε υπάρχουν πιθανότητες για αλλαγή. Χρειάζεται όμως να γνωρίζουν και λίγο οι γονείς τα παιδιά τους. Να ξέρουν και τι εκείνα θέλουν και επιθυμούν. Αν και αυτό αρχίζει να αλλάζει σιγά σιγά με τους νεότερους, εν τούτοις, υπάρχουν γονείς που προσπαθούν να στρέψουν τα παιδιά τους σε επαγγελματικές κατευθύνσεις που οι ίδιοι επιθυμούν, μερικές φορές χωρίς να το καταλαβαίνουν. Μπορεί κάποιοι να σκεφτούν ότι στο παρελθόν ή και σήμερα, γονείς που δεν μπόρεσαν για πολλούς λόγους να σπουδάσουν ή να τελειώσουν έστω και την υποχρεωτική εκπαίδευση, έχουν παιδιά που σπουδάζουν και εκπαιδεύονται. Αυτό συμβαίνει γιατί για τους γονείς αυτούς, η εκπαίδευση θεωρείται αξία και καταξίωση. Είναι κάτι πολύ σημαντικό. Συμβαίνει κάτι παρόμοιο και με τους άλλους; Ή μήπως θέλουν να τελειώνει για να βρει καμιά δουλειά, ανεξάρτητα πόσο βαρετό και ανούσιο είναι να πηγαίνει κανείς στο σχολείο ( μια άλλη πολύ μεγάλη ιστορία, στην οποία θα αναφερθώ σε επόμενο θέμα). Το να θέλω να κάνει το παιδί μου κάτι που δεν έκανα εγώ για να ζήσει καλύτερα είναι τόσο κακό, θα μπορούσε να πει κάποιος. Όχι βέβαια ! Το κακό είναι να το ζορίζω, να το πιέζω να γίνει κάτι που δεν είναι και που δεν θα ήθελε να είναι.

?  Τέλος, αρχίστε να προετοιμάζεστε για τον αποχωρισμό. Κανένας μας από την εφηβεία και μετά δεν επιθυμεί να περνά με τους γονείς του 24 ώρες το 24ωρο. Αν συμβαίνει αυτό, δεν είναι και πολύ υγιές. Καλό είναι αυτός ο αποχωρισμός να ξεκινάει ακόμα και από τη στιγμή που γεννιέται το βρέφος. Μια καλή αρχή γίνεται μέσω της γλώσσας. Εκφράσεις όπως: «φάγαμε την κρέμα μας» «πηγαίνουμε στην πρώτη τάξη» «δεν πήραμε καλούς βαθμούς» «κάνουμε χορό, γαλλικά, πιάνο» «μάθαμε να τρώμε μόνοι μας» κ.α. χρειάζεται να τις αλλάξουμε και να δώσουμε στο παιδί, με το οποίο ταυτιζόμαστε, την δική του ατομικότητα, αντικαθιστώντας το «εμείς» με το «εσύ». Θα έχει ενδιαφέρον να το δοκιμάσετε. Ο γονιός χρειάζεται να μην αμελεί την προσωπική και συζυγική-συντροφική του ζωή. Σίγουρα δεν είναι εύκολο, όταν όμως το αφήνει για αργότερα, τότε ίσως να έχει τόσο συνηθίσει στη φροντίδα των παιδιών, (ειδικά οι μαμάδες) που δεν θα ξέρει τι να κάνει χωρίς τους «βαρβάρους». Ο Χόρχε Μπουκάι, στο βιβλίο του «Να σου πω μια ιστορία», αναφέρεται σε μια ιστορία, σε ένα χωριό όπου οι βοσκοί και οι κάτοικοι γενικά προσπαθούν να αποτρέψουν τα πρόβατα να βγουν από το μαντρί, παρά μόνο για βοσκή και όποτε εκείνοι τα βγάζουν έξω. Τα αποθαρρύνουν λέγοντάς τους ότι έξω υπάρχουν πολλοί κίνδυνοι και ότι δεν θα τα καταφέρουν. Κάποιο όμως πιο ζωηρό και ανήσυχο προβατάκι καταφέρνει να πείσει τα υπόλοιπα να το σκάσουν. Πράγματι, ένα πρωί, οι κάτοικοι του χωριού δεν βρίσκουν τα αρνιά στη στάνη. Κλαίνε, φωνάζουν, είναι απαρηγόρητοι. Σίγουρα κάτι κακό θα τους συμβεί. «τι θα κάνουν χωρίς εμάς;» λένε «και κυρίως», λένε οι πιο μεγάλοι και σοφοί «τι θα κάνουμε εμείς χωρίς αυτά;»

Άννα Χαραλαμπίδου

-Επιστημονικό Στέλεχος του ΣΣΝ Δ΄ Δ/νσης Β/θμιας Εκπ/σης Αθήνας

( Συμβουλευτικού Σταθμού Νέων)

-Εκπαιδευτικός κλάδου ΠΕ5 Γαλλικών

-Απόφοιτος του Ψυχολογικού Τμήματος του Φ.Π.Ψ. του Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών

-Εκπαιδευόμενη στην Συστημική Οικογενειακή Θεραπεία στο ΑΚΜΑ (Αθηναϊκό Κέντρο Μελέτης του Ανθρώπου)

- Δόκιμο μέλος της ΕΛΕΣΥΘ ( Ελληνική Εταιρεία Συστημικής Θεραπείας)