ΚΕΝΤΡΟ ΠΛΗ.ΝΕ.Τ. ΦΛΩΡΙΝΑΣ
Δίκαιο και Internet - Μέρος 6ο (2011)
Τήρηση Στοιχείων από τις Ηλεκτρονικές Επικοινωνίες
Σύμφωνα με νομοσχέδιο που προωθεί το υπουργείο Δικαιοσύνης τον Ιανουάριο του 2011 και με το οποίο ενσωματώνεται στο εθνικό μας Δίκαιο η Κοινοτική Οδηγία 2006/24/ΕΚ, προβλέπεται ότι οι πάροχοι δικτύων ηλεκτρονικής επικοινωνίας, κυρίως τηλεφωνία και ηλεκτρονικό ταχυδρομείο (e-mail), θα είναι υποχρεωμένοι να τηρούν επί 12 μήνες όλα τα δεδομένα των επικοινωνιών οποιουδήποτε φυσικού ή νομικού προσώπου.
Σκοπός του νομοσχεδίου είναι η δυνατότητα διακρίβωσης ιδιαίτερα σοβαρών εγκλημάτων ή θεμάτων εθνικής ασφάλειας με τη βοήθεια των δεδομένων από τις ηλεκτρονικές επικοινωνίες και τα οποία δεδομένα θα αφορούν μόνο τα εξωτερικά χαρακτηριστικά των επικοινωνιών, όπως ημερομηνία, ώρα, διάρκεια και είδος επικοινωνίας, και όχι το περιεχόμενό τους. Προβλέπεται ότι τα δεδομένα θα τηρούνται ενός της ελληνικής επικράτειας και θα καταστρέφονται αυτόματα μετά την εκπνοή του 12μήνου.
Η Νότια Κορέα Κατά του StreetView
Εκτός από μερικές χώρες της Ευρώπης, προβλήματα φαίνεται ότι θα αντιμετωπίσει η εταιρεία κολοσσός Google με το αμφιλεγόμενο πρόγραμμά της StreetView και στη Νότια Κορέα. Με το πρόγραμμα StreetView λαμβάνονται από ειδικά οχήματα και συσκευές φωτογραφίες από δρόμους μεγάλων πόλεων και εν αγνοία των κατοίκων τους. Η εταιρεία έχει ήδη παραπεμφθεί στον εισαγγελέα με την κατηγορία της παραβίασης της νομοθεσίας περί προσωπικών δεδομένων.
Η αστυνομία της ασιατικής αυτής χώρας παρέπεμψε την εταιρεία στον εισαγγελέα μετά από πολύμηνη έρευνα και λεπτομερή εξέταση των σκληρών δίσκων της εταιρείας καθώς υπήρχαν σαφείς ενδείξεις ότι οι δραστηριότητες της εταιρείας παραβίασαν τη νομοθεσία περί προστασίας του απορρήτου των επικοινωνιών και προστασίας των πληροφοριών θέσης. Η όλη υπόθεση σχετικά με το πρόγραμμα StreetView έλαβε μεγάλη έκταση μετά την αποκάλυψη αλλά και την παραδοχή από το ίδιο το Google ότι επί τέσσερα χρόνια συγκέντρωνε παράνομα προσωπικά δεδομένα χιλιάδων πολιτών σε πολλές χώρες μέσω ασυρμάτων δικτύων υπολογιστών.
Εκβιασμός από Hacker για Λύτρα
Έλληνας 30χρονος hacker που εργαζόταν ως manager σε μεγάλη εταιρεία πληροφορικής είχε καταφέρει να σπάσει τους κωδικούς ασφαλείας μιας άλλης εταιρείας πληροφορικής και να αποκτήσει πρόσβαση στα στοιχεία χιλιάδων πιστωτικών καρτών, προσωπικών κωδικών χρεωστικών καρτών αλλά και προσωπικών εγγράφων από πελάτες μεγάλων εταιρειών που δραστηριοποιούνται στην Ελλάδα.
Ο hacker μαζί με μια ομάδα πέντε συνεργατών του επικοινώνησε με την εταιρεία και ζήτησε την καταβολή λύτρων σε ετήσια βάση προκειμένου να μην διαρρεύσουν τα πολύτιμα στοιχεία στο Internet ή να μην πουληθούν σε άλλες εταιρείες ή άλλους hackers. Ήρθε σε διαπραγματεύσεις με τους υπεύθυνους της εταιρείας, η οποία όμως είχε ήδη ειδοποιήσει τη Δίωξη Ηλεκτρονικού Εγκλήματος και έτσι ο δράστης συνελήφθη.
Απόλυση Λόγω Εθισμού στο Facebook
Με την υπ’ αριθμ. 34/2011 απόφασή του, το Πρωτοδικείο Αθηνών έκρινε ότι οι επισκέψεις εργαζομένων στο Facebook αλλά και σ’ άλλες σχετικές ιστοσελίδες κατά την ώρα εργασίας αποτελούν νόμιμο λόγο καταγγελίας της σύμβασης εργασίας και μάλιστα χωρίς αποζημίωση. Με την παραπάνω απόφασή του, το Πρωτοδικείο Αθηνών δικαίωσε αεροπορική εταιρεία που είχε απολύσει κάποια υπάλληλό της επειδή αυτή επισκεπτόταν καθημερινά και επί πολλές ώρες διάφορες ιστοσελίδες.
Το Πρωτοδικείο έκρινε επίσης ότι η απόλυση της εργαζομένης έγινε νόμιμα και στα πλαίσια του καλώς νοούμενου συμφέροντος της εργοδότριας επιχείρησης καθώς πραγματικό κίνητρο της καταγγελίας της σύμβασης ήταν η πλημμελής και μη προσήκουσα άσκηση των συμβατικών υποχρεώσεων της εργαζομένης, η οποία δημιούργησε προβλήματα στην ομαλή και αποδοτική άσκηση της εργασίας της.
Εφημερίδες και Πνευματικά Δικαιώματα
Συνέβη κι αυτό. Ένας 20χρονος blogger από τις ΗΠΑ ανέβασε στο blog του μια φωτογραφία που βρήκε σε μια εφημερίδα και σε λίγες ημέρες βρήκε στο σπίτι του μια δικαστική κλήση από την εταιρεία Righthaven, η οποία αναζητά άτομα που έχουν αναδημοσιεύσει περιεχόμενο, δηλ. κείμενο και φωτογραφίες, από εφημερίδες αλλά χωρίς την άδειά τους.
Φαίνεται ότι η ανωνυμία και το Twitter δεν θα μπορέσουν να ταιριάξουν καθώς η δημοφιλής ιστοσελίδα κοινωνικής δικτύωσης υποχρεώθηκε να παραδώσει προσωπικές λεπτομέρειες για έναν χρήστη από τη Μεγάλη Βρετανία στο πλαίσιο μιας δικαστικής διένεξης για συκοφαντική δυσφήμηση. Ο χρήστης ήταν δημοτικός σύμβουλος και κατηγορήθηκε ότι δυσφημούσε στο Twitter με μια σειρά από ανώνυμους λογαριασμούς το δημοτικό συμβούλιο στο οποίο ήταν μέλος.
Το δημοτικό συμβούλιο προσέφυγε στο δικαστήριο και το τελευταίο διέταξε την εταιρεία που ελέγχει το Twitter να παραδώσει τα προσωπικά στοιχεία του χρήστη. Σύμφωνα με την βρετανική εφημερίδα «Guardian» είναι η πρώτη φορά που το Twitter υπέκυψε σε δικαστική πίεση για να ταυτοποιήσει ανώνυμους χρήστες. Ο ίδιος ο χρήστης αρνείται ότι έχει γράψει το δυσφημιστικό υλικό.
Σε μια άλλη σχετική υπόθεση, ένας επώνυμος Βρετανός ποδοσφαιριστής προσέφυγε στη Δικαιοσύνη για να εμποδίσει τη δημοσιοποίηση πληροφοριών για φερόμενη εξωσυζυγική σχέση του. Αλλά μόλις 6 ώρες αφότου το Δικαστήριο εξέδωσε την απόφαση που υποτίθεται ότι προστάτευε την ταυτότητά του, το όνομά του αποκαλύφθηκε στο Twitter. Η ταχύτητα και ο τρόπος της αποκάλυψης της ταυτότητας του ποδοσφαιριστή δείχνουν πόσο αναποτελεσματικές έχουν γίνει τέτοιου είδους δικαστικές αποφάσεις στην εποχή του Internet.
Διαζύγιο Λόγω Βιντεοπαιχνιδιών
Η φανατική ενασχόληση των ανδρών με τα βιντεοπαιχνίδια μπορεί να οδηγήσει ακόμη και στο διαζύγιο, σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα και ενώ τα ηλεκτρονικά παιχνίδια ως αιτία διαζυγίου έχουν αυξηθεί από 5% σε 15% μέσα σ’ έναν μόλις χρόνο. Αναφέρεται μάλιστα ότι το παιχνίδι «World of Warcraft» είναι πιο εθιστικό και από την κοκαΐνη και στην έρευνα που έγινε το συγκεκριμένο παιχνίδι εμφανιζόταν ως η συχνότερη αναφορά που αφορούσε συζυγική εγκατάλειψη.
Το Facebook και οι Καταγγελίες για το Διαδίκτυο
Η SafeLine, η Ελληνική Ανοικτή Γραμμή που δέχεται καταγγελίες για παράνομο περιεχόμενο στο Internet, κατά το πρώτο εξάμηνο του 2011 χειρίστηκε 1.807 καταγγελίες και από αυτές, οι 565 αφορούσαν τις ιστοσελίδες κοινωνικής δικτύωσης και πιο συγκεκριμένα το Facebook. Οι καταγγελίες για το Facebook αφορούσαν παραβίαση προσωπικών δεδομένων, υποκλοπή κωδικών πρόσβασης, δημιουργία ομάδων μίσους, εξύβριση και συκοφαντική δυσφήμιση, σεξουαλική παρενόχληση και απειλή.
Καθώς το μπλοκάρισμα της χρήσης του Internet αποτελεί ένα βασικό εργαλείο στα χέρια πολλών αυταρχικών κυβερνήσεων, νεαροί hackers και επιστήμονες της Πληροφορικής εργάζονται αθόρυβα και μεθοδικά στην Ουάσιγκτον για να δημιουργήσουν ένα εναλλακτικό δίκτυο που θα μπορεί να παρακάμπτει τα ηλεκτρονικά μπλόκα των αυταρχικών κυβερνήσεων. Πρόκειται για ένα παράλληλο Διαδίκτυο μέσω του οποίου θα μπορούν οι πολίτες να έχουν πρόσβαση σε ασύρματο Internet υψηλών ταχυτήτων, χωρίς να αναγκάζονται να χρησιμοποιούν κάποια υπάρχουσα υποδομή, όπως τηλεφωνικές γραμμές ή δορυφόρους.
Το όλο αυτό εγχείρημα έλαβε την ονομασία Commotion Wireless («Ασύρματη Εξέγερση») και το απαραίτητο υλικό θα περιέχεται σ’ ένα βαλιτσάκι που θα μπορεί εύκολα να μεταφερθεί και να συναρμολογηθεί γρήγορα, δημιουργώντας έτσι ένα δίκτυο ασύρματων υπηρεσιών με μεγάλη εμβέλεια. Κάθε laptop ή κινητό τηλέφωνο θα μπορεί να λειτουργεί ως δρομολογητής (router) και το λογισμικό θα μεταφέρεται σε USB sticks. Οι χρήστες θα μπορούν να συνδεθούν στο Internet ακόμα και όταν οι συσκευές τους είναι εκτός ελέγχου των συμβατικών δικτύων και χωρίς να έχουν εγκαταστήσει κάποιο πρόγραμμα. Θα χρησιμοποιείται επίσης και το λογισμικό Tor, που καθιστά «αόρατες» τις κινήσεις και την ταυτότητα των χρηστών.
Ψηφιακές Παρενοχλήσεις Μαθητών και Καθηγητών
Από έρευνα που έκανε το Ελληνικό Κέντρο Ασφαλούς Διαδικτύου (SafetInternet.gr), από τον Μάιο έως τον Σεπτέμβριο του 2011, και στην οποία έλαβαν μέρος 2.319 εκπαιδευτικοί όλων των βαθμίδων της εκπαίδευσης και απ’ όλη την Ελλάδα, βγήκαν μερικά πολύ χρήσιμα συμπεράσματα. Όλο και πιο συχνά το τελευταίο διάστημα, μαθητές και εκπαιδευτικοί βρίσκονται αντιμέτωποι με φαινόμενα «ηλεκτρονικής διαπόμπευσης», με πιο διαδεδομένη μορφή το ανέβασμα στο YouTube δυσφημιστικών βίντεο που έχουν τραβηχτεί με κινητό τηλέφωνο μέσα ή έξω από την αίθουσα διδασκαλίας καθώς και η ανάρτηση ανάρμοστων σχολίων στο Facebook από συμμαθητές τους.
Οι ίδιοι οι εκπαιδευτικοί ανησυχούν σε μεγάλο ποσοστό σχετικά με τη διαδικτυακή δημοσίευση από μαθητές δυσφημιστικών σχολίων που τους αφορούν ή που βλάπτουν την προσωπική τους ζωή ή την επαγγελματική τους φήμη. Ένα άλλο ανησυχητικό θέμα είναι η δημιουργία προφίλ στο Facebook από παιδιά κάτω των 13 ετών, τα οποία δίνουν ψευδή στοιχεία για την ηλικία τους και των οποίων οι γονείς δεν είναι σε θέση να ελέγξουν τι κάνει το παιδί τους στο Διαδίκτυο.
Φοιτητής τα Έβαλε με το Facebook
Ένας 24χρονος φοιτητής της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου της Βιέννης είναι ένας από τους ελάχιστους που κατάφεραν να πάρουν από το Facebook τα προσωπικά δεδομένα τους που αυτό έχει καταγεγραμμένα∙ στην προκειμένη περίπτωση μιλάμε για έναν φάκελο με 1.222 σελίδες μ’ όλες τις δραστηριότητές του στο Facebook, αλλά κι αυτές ακόμη που νόμιζε ότι είχε διαγράψει.
Ο 24χρονος φοιτητής αποφάσισε να καταγγείλει την δημοφιλή ιστοσελίδα κοινωνικής δικτύωσης για καταχρηστική κατοχή προσωπικών δεδομένων ενώπιον της Αρχής Προστασίας της Ιδιωτικής Ζωής (DPC) στην Ιρλανδία, όπου βρίσκεται η ευρωπαϊκή έδρας της ιστοσελίδας. Ο ίδιος εντόπισε 22 σημεία στα οποία το Facebook παραβιάζει το δίκαιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Ο εντοπισμός ενός κλεμμένου υπολογιστή είναι πλέον μια εύκολη υπόθεση αν ο νόμιμος κάτοχός του έχει φροντίσει να εγκαταστήσει προηγουμένως ένα πρόγραμμα απομακρυσμένης πρόσβασης και ο κλέφτης κάνει το λάθος να μπει στο Internet και να μην διαγράψει το υπόψη πρόγραμμα. Κάνοντας χρήση αυτής της δυνατότητας, ένας Βρετανός κατάφερε να εντοπίσει τον υπολογιστή του συνεταίρου του, ο οποίος εκλάπη από τη Βρετανία και βρέθηκε να λειτουργεί στην Τενερίφη της Ισπανίας.
Μάλιστα, μπόρεσε να φωτογραφήσει τον κλέφτη, ώστε να ήταν πλέον εύκολο για την Αστυνομία να τον εντοπίσει και να επιστρέψει τον φορητό υπολογιστή στον κάτοχό του. Το λάθος του κλέφτη ήταν ότι συνδέθηκε στο Internet, οπότε αμέσως ο υπολογιστής έδωσε σήμα στον Βρετανό κάτοχό του για να αποκτήσει πρόσβαση σ’ αυτόν με το ειδικό πρόγραμμα που είχε εγκατασταθεί.
Σε Ποιον Ανήκουν οι Followers του Twitter;
Ένα σημαντικό νομικό θέμα προέκυψε πρόσφατα στις ΗΠΑ, όπου τέθηκε το ερώτημα σε ποιον ανήκουν οι followers -δηλαδή αυτοί που ακολουθούν έναν λογαριασμό στο Twitter, όπου έχουμε να κάνουμε μ’ έναν εταιρικό και όχι προσωπικό λογαριασμό- και επίσης αν αποτελούν εμπόρευμα που μπορεί να ανήκει σε κάποιον.
Το θέμα προέκυψε όταν ένας υπάλληλος μιας εταιρείας κινητής τηλεφωνίας που είχε 17.000 followers, λόγω της διαχείρισης της ιστοσελίδας της εταιρείας που είχε αναλάβει, τους πήρε μαζί του όταν έφυγε από την εταιρεία. Η εταιρεία ισχυρίζεται ότι οι followers είναι στην ουσία ένα δικό της πελατολόγιο και αποτελεί δική της περιουσία. Το ερώτημα που προκύπτει βέβαια είναι αν οι συγκεκριμένοι followers ακολουθούσαν την εταιρεία ή τις δραστηριότητες του υπαλλήλου της.
Το ερευνητικό πρόγραμμα SWS (Sentient World Simulation, Διαισθαντική Προσομοίωση του Κόσμου) που υλοποιείται στις ΗΠΑ ως μέρος ενός ευρύτερου προγράμματος που είναι γνωστό ως SEAS, είναι σε θέση να στήσει το προφίλ του κάθε πολίτη από τα στοιχεία που γνωρίζει γι’ αυτόν η κυβέρνηση, ξεκινώντας από το δελτίο του Δημοτολογίου και τα ίχνη που αφήνει καθημερινά, στο διάβα του από τις ιστοσελίδες, τα e-mails, τα μηνύματα στα κινητά τηλέφωνα αλλά και το κουτσομπολιό στα κοινωνικά δίκτυα. Τελικά, αποκτά ένα πλήρες ψυχολογικό προφίλ του, που επιτρέπει μια αρκετά ασφαλή πρόβλεψη για το ποια «στάση θα κρατήσει» ο εν λόγω πολίτης αν συμβεί αυτό ή εκείνο το γεγονός στο περιβάλλον του. «ΤΟ ΒΗΜΑ», 20 Φεβρ 2011.
Με την εξέλιξη της τεχνολογίας γίνεται όλο και πιο δύσκολη η προστασία των πνευματικών δικαιωμάτων. Θα είχαν επιβιώσει, άραγε, οι μεγάλοι δραματουργοί των τελευταίων αιώνων, όπως ο Ουίλιαμ Σαίξπηρ, εάν ζούσαν στην εποχή του Internet; Το ταλέντο συχνά παραμένει υποβαθμισμένο αν δεν το επιβραβεύσουν οι αγορές. «ΤΑ ΝΕΑ», 17 Φεβρ 2011.
Ένα από τα βασικά κίνητρα των απανταχού hackers όσον αφορά την κλοπή κωδικών είναι η συγκίνηση που τους προσφέρει η υποκλοπή των κωδικών από τους προσωπικούς λογαριασμούς διάσημων ανθρώπων.
«Βρισκόμαστε στην τρελή κατάσταση οι πληροφορίες να βρίσκονται δωρεάν παντού στο Διαδίκτυο αλλά να μην μπορεί να τις διαβάσει κάποιος στις εφημερίδες. Οι νέες τεχνολογίες και ιδιαίτερα οι ιστοσελίδες κοινωνικής δικτύωσης γελοιοποιούν τους νόμους περί προστασίας της ιδιωτικής ζωής και των προσωπικών δεδομένων». Τζέρεμι Χαντ, υπουργός Πολιτισμού της Μεγάλης Βρετανίας.
«Παρ’ όλο που ένας ιδιώτης μπορεί να επιβάλει στα παραδοσιακά ΜΜΕ να μη δημοσιεύσουν φήμες που τον αφορούν, αυτό στο Internet δεν ισχύει καθώς ένα tweet αρκεί ώστε οι φήμες αυτές να κάνουν τον γύρο του κόσμου». Tim Berners-Lee, ο θεωρούμενος ως «πατέρας» του Internet.
«Η προγραμματισμένη κρουαζιέρα μας των 50 ημερών έχει ολοκληρωθεί και τώρα πρέπει να αποπλεύσουμε, αφήνοντας πίσω μας -ελπίζουμε- έμπνευση, φόβο, άρνηση, ευτυχία, συμφωνία, ασυμφωνία, κοροϊδία, εξευτελισμό, σκέψη, ζήλια, μίσος, ακόμα και αγάπη». Αυτά έγραψαν στο αποχαιρετιστήριο μήνυμά τους τα μέλη της ομάδας hackers Lulz Security, όπου το «lulz» στην online αργκό σημαίνει «για το γέλιο της υπόθεσης». Προηγουμένως και σε συνεργασία ίσως με την διαβόητη ομάδα hackers Anonymous είχαν καταφέρει να εισβάλουν και να αποσπάσουν απόρρητα στοιχεία από πολλές επώνυμες επιχειρήσεις και οργανισμούς.
«Η ιδιωτικότητά μας στο Internet υπάρχει όσο εμείς την προστατεύουμε. Είναι αυταπάτη να θεωρεί κάποιος πως αναρτώντας κάτι στο Διαδίκτυο παραμένει προσωπικό. Μάλιστα, οι περισσότεροι χρήστες δεν μπαίνουν καν στη διαδικασία να διαβάσουν τους όρους χρήσης και την πολιτική απορρήτου των ιστοχώρων όπου εγγράφονται. Να λέμε μόνο ό,τι θα λέγαμε σε μια πλατεία με 100 άτομα και να μην ξεχνάμε πως οι φίλοι των φίλων μας δεν είναι και δικοί μας. Να μην ξεχνάμε ακόμα ότι το Internet είναι ένας δημόσιος χώρος και από τη στιγμή που αρχίζουμε να γράφουμε για ένα τρίτο πρόσωπο, μπορεί να εκληφθεί άμεσα ως συκοφαντική δυσφήμηση, εξύβριση ή παρενόχληση». Βερόνικα Σαμαρά, επικεφαλής του ελληνικού κόμβου SaferInternet. «ΤΑ ΝΕΑ» 1 Ιουλ 2011.
«Πιστεύω ότι η ανωνυμία στο Internet πρέπει να καταργηθεί και αυτό γιατί οι άνθρωποι συμπεριφέρονται καλύτερα όταν έχουν δώσει το πραγματικό τους όνομα. Νομίζω ότι κρύβονται πίσω από την ανωνυμία και αισθάνονται ότι μπορούν να λένε ό,τι τους κατέβει πίσω από κλειστές πόρτες». Randi Zuckerberg, αδελφή του ιδρυτή του Facebook, Mark Zuckerberg.
«Πρέπει να παύσει το Διαδίκτυο να φιλοξενεί κουκουλοφόρους, χωρίς φυσικά να τίθεται σε αμφισβήτηση η ελευθερία του λόγου και της γνώμης». Μιλτιάδης Παπαϊωάννου, Υπουργός Δικαιοσύνης, Νοε 2011, σχετικά με την διαβούλευση για την άρση του απορρήτου και για την ταυτοποίηση των διαχειριστών των ιστολογίων (blogs) για απλά αδικήματα και με απλή διάταξη του εισαγγελέα.
«Πρέπει να θυμόμαστε πως ό,τι δημοσιεύεται online ξεφεύγει εκείνη τη στιγμή από τα χέρια μας και ίσως αργότερα μετανιώσουμε για κάτι που ανεβάσαμε στο παρελθόν στο Διαδίκτυο». Νέλι Κρους, Επίτροπος της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την Ψηφιακή Ατζέντα.
Όταν σβήνουμε κάτι στο Facebook, το μόνο που κάνουμε είναι να το κρύβουμε από τον εαυτό μας.
«Οι ιστοσελίδες κοινωνικής δικτύωσης είναι μια καταπληκτική επινόηση. Δεν είναι λύση να τα στερηθεί κανείς, αλλά πρέπει να χαλιναγωγηθεί αυτός που βρίσκεται σε θέση ισχύος και να υποχρεωθεί να σέβεται τους κανόνες». Μαξ Σρεμς, Φοιτητής Νομικής στη Βιέννη.
«Με μερικά δολάρια μπορεί να αποκτήσει κανείς 1.000 φίλους στο Facebook ή ισάριθμους followers στο Twitter και να προωθεί μέσω αυτών υλικό προκειμένου να δυσφημήσει, να διασπείρει φήμες ή να αποκτήσει οικονομικό όφελος». Βλάχος Βασίλειος, Καθηγητής Εφαρμογών στο ΤΕΙ Πληροφορικής της Λάρισας.