ΚΕΝΤΡΟ ΠΛΗ.ΝΕ.Τ. Ν. ΦΛΩΡΙΝΑΣ

Δίκαιο και Internet - Μέρος 2ο (2005 - 2007)

Τι Είναι το Ηλεκτρονικό Έγκλημα

Κάθε αξιόποινη πράξη που τελείται με τη χρήση συστημάτων ηλεκτρονικής επεξεργασίας δεδομένων θεωρείται πως αποτελεί ηλεκτρονικό έγκλημα ή κυβερνοέγκλημα (cyber crime ή computer crime). Υπάρχουν πολλά είδη ηλεκτρονικού εγκλήματος, ενώ το κυρίαρχο και αυτό που απασχολεί περισσότερο τις αρχές είναι η διακίνηση υλικού παιδικής πορνογραφίας μέσω του Διαδικτύου.

Το ηλεκτρονικό έγκλημα επεκτείνεται ταχύτατα και είναι πολύ δύσκολο να αντιμετωπισθεί χωρίς την απαραίτητη νομική και τεχνολογική υποδομη, ενώ χτυπάει την πόρτα του νομικού κόσμου και της κοινωνίας μας, με νέες υποθέσεις να αποκαλύπτονται σχεδόν καθημερινά και να μας εκπλήσσουν με την πρωτοτυπία και την εφευρετικότητά τους. Τον Νοέμβριο του 2001 υπογράφηκε από πολλές χώρες, ανάμεσά τους και από τη χώρα μας, η Συνθήκη της Βουδαπέστης, στην οποία έγιναν επεξηγήσεις και ρυθμίσεις για όλα τα ηλεκτρονικά εγκλήματα.

Τα κυριότερα είδη ηλεκτρονικού εγκλήματος είναι τα εξής :

• Διακίνηση υλικού πορνογραφίας, κυρίως παιδικής.

• Παράνομη κλοπή κωδικών πρόσβασης ή αριθμών πιστωτικών καρτών, γνωστό ως hacking ή cracking.

• Επιθέσεις με ιούς υπολογιστών (computer viruses).

• Παραβίαση προσωπικών δεδομένων.

• Παραβίαση πνευματικών δικαιωμάτων.

• Απάτες, κυρίως με αγορές μέσω ιστοσελίδων ηλεκτρονικού εμπορίου ή ηλεκτρονικών δημοπρασιών.

• Δυσφημίσεις προσώπων ή υπηρεσιών.

• Εκβιασμοί προσώπων ή και ζευγαριών.

Για να πάρουμε μια ιδέα για την έκταση που έχει λάβει το ηλεκτρονικό έγκλημα και στη χώρα μας, αναφέρουμε ενδεικτικά ότι ενώ το 1996 η Υπηρεσία Δίωξης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος της Ασφάλειας Αττικής δεχόταν μόλις μία καταγγελία το τετράμηνο και το 2000 μία καταγγελία τον μήνα, το 2007 οι καταγγελίες για ηλεκτρονικά εγκλήματα έφθασαν τις 15 την ημέρα.

Είναι τόσα πολλά τα ηλεκτρονικά εγκλήματα που λαμβάνουν χώρα στο Διαδίκτυο και τόσο μεγάλη η ποικιλία τους καθώς και η εφευρετικότητα των απατεώνων, που πολλοί περιγράφουν το Internet ως τη «Νέα Άγρια Δύση». Αποτελεί επίσης γεγονός ότι οι εγκληματίες του Διαδικτύου εφευρίσκουν όλο και πιο πρωτότυπους τρόπους επιθέσεων και ο στόχος τους είναι να γίνονται περισσότερο αποτελεσματικοί στις παράνομες δραστηριότητές τους αλλά όχι και εύκολα αντιληπτοί. Το κίνητρό τους άλλωστε δεν είναι όπως παλιά η απόκτηση φήμης αλλά είναι πλέον καθαρά οικονομικό.

Τα Blogs στη Σκιά της Λογοκρισίας

Μια πρωτοφανής δίωξη ιδιοκτήτη ιστολογίου (blog), δηλ. διαδικτυακού ημερολογίου (Web log), για δυσφήμιση αναδεικνύει την έλλειψη θεσμικού πλαισίου για το Internet στην Ελλάδα. Το περιστατικό συνέβη το καλοκαίρι του 2006, όταν μια ιστοσελίδα εμφάνισε με το αυτόματο σύστημα των RSS το περιεχόμενο ενός blog που σατίριζε έναν γνωστό σταρ της ελληνικής τηλεόρασης.

Η αστυνομία συνέλαβε τον ιδιοκτήτη της ιστοσελίδας επειδή απλώς συνέλεξε και δημοσίευσε στοιχεία από μια άλλη ιστοσελίδα. Πολλοί ειδικοί του Κυβερνοχώρου υποστήριξαν ότι με την ίδια λογική θα έπρεπε να διώκονται και οι υπεύθυνοι μιας μηχανής αναζήτησης για ο,τιδήποτε προσβλητικό ή σατιρικό δημοσιεύεται στο Internet και αυτοί απλά το εμφανίζουν. Το πρόβλημα αυτό είναι παρόμοιο με την ευθύνη που μπορεί να έχει ένας ISP (Πάροχος Υπηρεσιών Internet) για το περιεχόμενο των ιστοσελίδων που δημοσιεύουν οι πελάτες του.

Όσον αφορά την λογοκρισία των blogs, ένα άλλο θέμα είχε προκύψει στην Κίνα, όπου η κυβέρνηση υποχώρησε από την απαίτησή της να χρησιμοποιούν οι Κινέζοι bloggers τα αληθινά τους ονόματα και όχι ψευδώνυμα όταν κάνουν εγγραφή σ’ ένα διαδικτυακό ημερολόγιο. Η απαίτηση αυτή της κινεζικής κυβέρνησης είχε χαρακτηρισθεί από τους χρήστες του Διαδικτύου ως μια ακόμα απόπειρα να ελέγξει και να περιορίσει την ελευθερία της έκφρασης στο Διαδίκτυο. Η κινεζική κυβέρνηση προώθησε ως εναλλακτική λύση έναν κώδικα «αυτοπειθαρχίας», με σκοπό να ενθαρρύνει τους bloggers να χρησιμοποιούν εθελοντικά το αληθινό τους όνομα.

Παιδική Πορνογραφία – Παιδοφιλία

Η διακίνηση υλικού παιδικής πορνογραφίας μέσω του Διαδικτύου έχει πάρει ανεξέλεγκτες διαστάσεις σ’ όλον τον κόσμο, παρά τις κατά καιρούς μεγάλες επιτυχίες των διωκτικών αρχών, καθώς πρόκειται για μια τεράστια επιχείρηση με τζίρο πολλών εκατομμυρίων ευρώ καθώς και για τη μεγαλύτερη επικερδή εγκληματική επιχείρηση μετά το εμπόριο ναρκωτικών. Μόνο στην Ελλάδα, το διάστημα 2002-2005 έχουν εξιχνιαστεί 110 τέτοιες υποθέσεις. Η παιδική πορνογραφία ορίζεται αλλά και αντιμετωπίζεται διαφορετικά από τη νομοθεσία της κάθε χώρας. Σε γενικές γραμμές είναι μια παράνομη δραστηριότητα και υπόκειται σε ποινικές κυρώσεις.

Οι παιδόφιλοι χρησιμοποιούν ως δολώματα στις ιστοσελίδες τους ονόματα από ήρωες κινουμένων σχεδίων και έτσι τα παιδιά πέφτουν στην παγίδα και επισκέπτονται αυτές τις ιστοσελίδες, ενώ είναι διαπιστωμένο ότι αν και αντιλαμβάνονται αμέσως το περιεχόμενο αυτών των ιστοσελίδων, από περιέργεια τις εξερευνούν. Υπολογίζεται ότι είναι ενεργές παγκοσμίως περισσότερες από 150.000 ιστοσελίδες με περιεχόμενο για παιδόφιλους και ότι ο αριθμός των ιστοσελίδων που περιέχουν πορνογραφικό περιεχόμενο με πρωταγωνιστές παιδιά, έχει τετραπλασιασθεί την τελευταία πενταετία. Ο ετήσιος τζίρος αυτών των ιστοσελίδων ξεπερνάει τα 3 δισ. €.

Επίσης, εντοπίστηκαν από τις αρχές περί τις 3.000 ιστοσελίδες, το μεγαλύτερο μέρος από τις οποίες βρίσκεται στις ΗΠΑ και τη Ρωσία, που φιλοξενούσαν ή και διέθεταν προς πώληση φωτογραφίες και βίντεο με σεξουαλική κακοποίηση παιδιών. Οι οκτώ στους δέκα κατηγορούμενους για παιδική πορνογραφία υποστηρίζουν ότι το κάνουν για να ικανοποιήσουν το αρρωστημένο πάθος τους για το παιδικό κορμί και μόλις οι δύο στους δέκα υποστηρίζουν ότι το κάνουν για να κερδίσουν χρήματα.

Μια εξήγηση που δίνουν ψυχολόγοι για το θέμα αυτό είναι ότι πρόκειται συνήθως για οικογενειάρχες, οικονομικά ευκατάστατους και υπεράνω πάσης υποψίας που έχουν υποστεί ενδεχομένως κακοποίηση στην παιδική τους ηλικία και τώρα θέλουν να ξεσπάσουν πάνω σε αδύναμα πλάσματα.

Σε 10 χρόνια φυλάκιση καταδίκασε τον Νοέμβριο του 2006 δικαστήριο στη Μεγάλη Βρετανία έναν παιδεραστή που δρούσε μέσω του Internet, αποκτώντας τον έλεγχο των υπολογιστών μαθητριών και εκβιάζοντάς τες να του στέλνουν φωτογραφίες τους. Οι μαθήτριες περιέγραψαν έντρομες τη δύναμη πειθούς του κατηγορούμενου και την αίσθηση που είχαν ότι ο εν λόγω άνδρας βρισκόταν μέσα στο ίδιο τους το σπίτι. Η εισαγγελέας τόνισε χαρακτηριστικά ότι : «Είναι μια ανατριχιαστική ιστορία που θα σας κάνει να συνειδητοποιήσετε τους κινδύνους που κρύβονται μέσα στο Διαδίκτυο αλλά και στον νου ορισμένων ατόμων που το χρησιμοποιούν».

Τον Οκτώβριο του 2005, η ελληνική αστυνομία μετά από έξι μήνες ερευνών στη διάρκεια της επιχείρησης «Καταιγίδα» (storm) εξάρθρωσε σπείρα διακίνησης υλικού παιδικής πορνογραφίας, στην οποία συμμετείχαν είκοσι άτομα, όλα υπεράνω πάσης υποψίας. Αποκόμιζαν τεράστια κέρδη από τη διάθεση στους πελάτες των ιστοσελίδων τους φωτογραφιών και βίντεο με ανήλικα παιδιά. Το δίκτυο είχε ως έδρα την πόλη της Βέροιας και είχε απλώσει τα πλοκάμια του σ’ όλη τη χώρα. Μέλη του ήταν δικηγόροι, εκπαιδευτικοί, επιχειρηματίες, τρεις γυναίκες, ακόμα και μαθητές λυκείου. Νωρίτερα, τον Φεβρουάριο του 2005, η ελληνική αστυνομία είχε εξαπολύσει σε έξι πόλεις την επιχείρηση «Αγνότητα» (purity), απ’ όπου προέκυψε η εμπλοκή 27 ατόμων με επικεφαλής έναν 72χρονο, πρώην στέλεχος σε αμερικανική βάση.

Αυτό που ανησυχεί ιδιαίτερα την Αστυνομία είναι ότι υπάρχουν ισχυρές ενδείξεις ότι έχουν τραβηχθεί και στην Ελλάδα βίντεο με βιασμούς ανηλίκων και ότι εντοπίστηκαν ακόμη και γονείς που βιντεοσκοπούσαν ερωτικές σκηνές με τα παιδιά τους! Τον Νοέμβριο του 2005 συνελήφθη Ελληνοαμερικανός επιχειρηματίας που είχε διασυνδέσεις με ΗΠΑ και Ρωσία, απ’ όπου ελάμβανε πορνογραφικό υλικό με ανήλικα κορίτσια, το οποίο και δημοσίευε έναντι αμοιβής στις δύο ιστοσελίδες που είχε δημιουργήσει.

Τον Φεβρουάριο του 2007 η αστυνομία της Αυστρίας ξεσκέπασε ένα από τα μεγαλύτερα διεθνή δίκτυα διακίνησης υλικού παιδικής πορνογραφίας μέσω του Internet, στο οποίο εμπλέκονταν περί τα 2.500 άτομα από 77 χώρες, ανάμεσα στις οποίες και η Ελλάδα. Στις εικόνες και τα βίντεο εμφανίζονταν βιασμοί κοριτσιών και ακούγονταν ακόμη και κραυγές. Η αποκάλυψη του κυκλώματος έγινε από έναν υπάλληλο μιας αυστριακής εταιρείας παροχής υπηρεσιών Internet, ο οποίος στη διάρκεια ενός ελέγχου ρουτίνας εντυπωσιάσθηκε από τις χιλιάδες αιτήσεις πρόσβασης που γίνονταν σε μια συγκεκριμένη ιστοσελίδα.

Είναι εκπληκτικό το πόσο διεθνής ήταν η λειτουργία του κυκλώματος, καθώς η βιντεοσκόπηση γινόταν σε χώρες της Ανατολικής Ευρώπης, η φόρτωση (upload) των ιστοσελίδων με τις φωτογραφίες και τα βίντεο γινόταν από τη Μεγάλη Βρετανία και ο Web server που στέγαζε όλο αυτό το υλικό βρισκόταν στην Αυστρία. Παρόμοια επιτυχία σημείωσε τον Ιούνιο του 2007 η αστυνομία της Μεγάλης Βρετανίας, όταν εξάρθρωσε ένα διεθνές δίκτυο παιδεραστίας στο Internet με πάνω από 700 μέλη. Η έρευνα, που πραγματοποιήθηκε με τη συνεργασία αντίστοιχων υπηρεσιών από 35 χώρες, κράτησε 10 μήνες και βοήθησε στο να σωθούν 31 παιδιά από τη φρίκη του κυκλώματος.

Το καλοκαίρι του 2006 συνελήφθη ένας 40χρονος επιχειρηματίας στην Κοζάνη, ο οποίος δημοσίευε σε ιστοσελίδα με πορνογραφικό περιεχόμενο φωτογραφίες και βίντεο που τραβούσε ο ίδιος. Η Αστυνομία μπόρεσε και εντόπισε 10 από τα παιδιά θύματά του και ήταν η πρώτη φορά που σε υπόθεση διακίνησης πορνογραφικού υλικού μέσω του Διαδικτύου αποδείχθηκε ότι τα θύματα ήταν ελληνόπουλα.

Το μοιραίο λάθος που έκαναν οι παιδεραστές και που οδήγησε στην εξάρθρωση του κυκλώματος ήταν ότι είχαν χρησιμοποιήσει σε μια από τις πολλές φωτογραφίες τους, μια ελληνική σημαία για ντεκόρ. Η Αστυνομία εντόπισε και συνέλαβε τον κύριο δράστη μετά από 4 μήνες ερευνών και διαπιστώθηκε ότι είχε τραβήξει ο ίδιος πολλές από τις φωτογραφίες και τα βίντεο με ψηφιακή φωτογραφική μηχανή, με κινητό τηλέφωνο και με ψηφιακή βιντεοκάμερα.

Τον Σεπτέμβριο του 2006 συνελήφθη Έλληνας φοιτητής της Ιατρικής που διακινούσε υλικό παιδικής πορνογραφίας, όπου το ανατριχιαστικό είναι ότι ανάμεσα στο υλικό που κατασχέθηκε, εμφανίζονται να βιάζονται βρέφη ενός έτους! Ο συλληφθείς παραδέχθηκε το πάθος του αλλά αρνήθηκε να αποκαλύψει από πού προμηθεύτηκε το υλικό.

Τον Οκτώβριο του 2007 συνελήφθησαν πέντε Έλληνες ηλικίας 25 έως 35 ετών για συμμετοχή στο μεγαλύτερο ευρωπαϊκό δίκτυο διακίνησης παιδικού πορνογραφικού υλικού, το οποίο εξαρθρώθηκε από την επιχείρηση «Coala» της Europol. Το δίκτυο απλωνόταν σε 22 ευρωπαϊκές χώρες και διακινούσε χιλιάδες σκληρά βίντεο και εκατομμύρια παιδοφιλικές φωτογραφίες, όπου συμμετείχαν παιδιά από 3 μηνών έως και 8 ετών. Ως εγκέφαλος του δικτύου θεωρείται ένας Ιταλός, που ταξίδευε συχνά σε χώρες της Ανατολικής Ευρώπης και είχε την επιμέλεια της αναπαραγωγής του πορνογραφικού υλικού.

Πάντως η Ελλάδα, από χώρα διακίνησης παιδικού πορνογραφικού υλικού, έχει μετατραπεί σε χώρα παραγωγής του, σύμφωνα με τα στοιχεία που έχει συγκεντρώσει το Τμήμα Δίωξης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος της Ασφάλειας Αττικής. Είναι χαρακτηριστικό ότι ενώ από το 2001 και μετά έχουν κατηγορηθεί συνολικά 130 άτομα για διακίνηση υλικού παιδικής πορνογραφίας μέσω του Διαδικτύου, οι 47 απ’ αυτούς εντοπίστηκαν μόνο το έτος 2005 και κανείς δεν βρίσκεται αυτή τη στιγμή στη φυλακή, ενώ μία μόνο υπόθεση έχει τελεσιδικήσει. Είναι χαρακτηριστικό ότι προφυλακίζεται μόλις 1 από τους 10 παιδόφιλους που συλλαμβάνονται και ότι η εκδίκαση μιας υπόθεσης απαιτεί κατά μέσο όρο έως και 4 χρόνια. Επίσης, η διαδικασία της ταυτοποίησης των παιδιών θυμάτων μπορεί να διαρκέσει ακόμη και 2 χρόνια.

Στη μοναδική περίπτωση που έχει καταδικασθεί παιδόφιλος για διακίνηση τέτοιου υλικού, ήταν ένας εργαζόμενος σε νησί των Κυκλάδων, ο οποίος έκανε το λάθος να επιλέγει ως φόντο αιγαιοπελαγίτικα τοπία για τις φωτογραφίες που τραβούσε με τους ανήλικους και έτσι μπόρεσε να εντοπισθεί σχετικά εύκολα. Ήταν και ο μόνος που παραδέχθηκε ότι πλήρωνε τους ανήλικους αλλοδαπούς για να φωτογραφίζονται και ότι στη συνέχεια διακινούσε το υλικό αυτό επί πληρωμή. Για τη δράση του καταδικάστηκε σε 5 χρόνια φυλάκιση. Πάντως, το βασικό κοινωνικό προφίλ ενός παιδεραστή είναι άνδρας, οικογενειάρχης και ετεροφυλόφιλος. Επίσης, συνήθως είναι άτομα με υψηλό βιοτικό και μορφωτικό επίπεδο, όπως δικηγόροι, πανεπιστημιακοί, στρατιωτικοί, καθηγητές κ.ά.

Η υπάρχουσα νομοθεσία αποτελεί πάντως τροχοπέδη για την Αστυνομία, καθώς δεν υπάρχει κάποιος σχετικός νόμος που να υποχρεώνει τους φορείς παροχής υπηρεσιών Διαδικτύου, τους γνωστούς ISP’s, να διατηρούν για κάποιο χρονικό διάστημα τα αρχεία με τις κινήσεις των πελατών τους, τα οποία αρχεία είναι απαραίτητα για τη διαλεύκανση των ηλεκτρονικών εγκλημάτων. Επίσης, δεν μπορούν να διωχθούν με βάση την υπάρχουσα νομοθεσία όσοι εντοπίζονται να διακινούν υλικό παιδικής πορνογραφίας χωρίς να έχει αποδειχθεί ότι λαμβάνουν χρήματα για τη δραστηριότητά τους αυτή. Αντίθετα, σ’ άλλες χώρες, όπως στην Ισπανία, ακόμη και η εν γνώσει κατοχή υλικού παιδικής πορνογραφίας αποτελεί έγκλημα.

Σύμφωνα με νομοσχέδιο που κατατέθηκε στη Βουλή τον Νοέμβριο του 2007, προβλέπεται αυστηρές ποινές για το αδίκημα της παιδικής πορνογραφίας μέσω Διαδικτύου, όπου ανεξάρτητα από το αν ο δράστης έχει ως σκοπό το κέρδος, θα τιμωρείται με φυλάκιση τουλάχιστον 2 ετών και χρηματικό πρόστιμο έως 300.000 €, ενώ αν το αδίκημα γίνεται κατά συρροή προβλέπεται κάθειρξη έως 10 έτη και χρηματικό πρόστιμο έως 100.000 €. Επίσης, προβλέπεται ισόβια κάθειρξη αν επήλθε θάνατος του θύματος.

Τι Είναι το Grooming

Ο όρος grooming σημαίνει τη διαδικασία όπου κάποιοι ενήλικες προσποιούνται ότι είναι έφηβοι και χρησιμοποιούν τα chat rooms για να προσελκύσουν (παγιδεύσουν) ανήλικους για σεξουαλική εκμετάλλευση. Τα παιδιά θεωρούν λανθασμένα ότι τα chat rooms αποτελούν έναν ασφαλή τρόπο επικοινωνίας, τόσο λόγω της δημόσιας φύσης της συζήτησης αλλά και από την λάθος εκτίμησή τους ότι υπάρχει ανωνυμία.

Απάτες με e-mails Εικονικών Τραπεζών (Phishing)

Μια νέα απάτη που κάνει θραύση τελευταία απειλεί την ασφάλεια των πιστωτικών καρτών αλλά και των τραπεζικών λογαριασμών των χρηστών του Διαδικτύου. Οι επιτήδειοι στέλνουν χιλιάδες παραπλανητικά e-mails σε ανύποπτους χρήστες και ο στόχος τους είναι να «ψαρέψουν ηλεκτρονικά», εξ ου και η τεχνική αυτή είναι γνωστή ως phishing (από το phone fishing) τους αριθμούς των πιστωτικών καρτών ή τους κωδικούς ανάληψης (PINs) των τραπεζικών λογαριασμών των χρηστών. Παρά το γεγονός ότι το πρώτο τέτοιο κρούσμα καταγράφηκε το 1996, ένα μεγάλο μέρος των χρηστών του Internet αγνοεί τον συγκεκριμένο κίνδυνο, ενώ μόνο στην Ελλάδα εξιχνιάσθηκαν το δεύτερο εξάμηνο του 2006 22 υποθέσεις phishing. Η γνωστή εταιρεία Symantec αναφέρει ότι καθημερινά καταγράφονται πάνω από 7 εκατομμύρια απόπειρες phishing ανά τον κόσμο.

Τα e-mails είναι τόσο καλά προσεγμένα και πειστικά στο περιεχόμενό τους και με εντυπωσιακά λογότυπα γνωστών τραπεζών, ώστε πολλοί χρήστες παρασύρονται και καταχωρούν τους προσωπικούς κωδικούς των πιστωτικών καρτών ή των τραπεζικών τους λογαριασμών γιατί δήθεν παρουσιάσθηκε κάποιο πρόβλημα με τον λογαριασμό τους και η καταχώρηση των στοιχείων αυτών είναι απαραίτητη για την επίλυσή του. Ο διεθνής οργανισμός ενάντια στο phising, APWG (Anti-Phising Working Group), με την ιστοσελίδα http://www.antiphising.org, αναφέρει ότι το ηλεκτρονικό ψάρεμα προέρχεται κυρίως από τις ΗΠΑ, την Κίνα και την Ν. Κορέα και ότι το φαινόμενο αυτό παρουσιάζει αυξητική τάση.

Τον Δεκέμβριο του 2005 γνωστή εταιρεία έκδοσης πιστοποιητικών ασφαλείας στο Internet κατόρθωσε να «κλειδώσει» (απενεργοποιήσει) τις ιστοσελίδες που συμμετείχαν στην απόπειρα υποκλοπής προσωπικών δεδομένων των πελατών γνωστής ελληνικής τράπεζας. Στις αρχές του 2006 εξαρθρώθηκε κύκλωμα phishing στη γειτονική Βουλγαρία από τις τοπικές αρχές, το οποίο χρησιμοποιούσε πλαστά e-mails αλλά είχε στήσει και εικονικές ιστοσελίδες με σκοπό να εξαπατήσει τους συνδρομητές της υπηρεσίας MSN σε μεγάλες δυτικές χώρες. Οι συνδρομητές παρασύρονταν και αποκάλυπταν τα στοιχεία των πιστωτικών τους καρτών για να γίνει μια υποτιθέμενη ανανέωση. Το ποσό που υπεκλάπη υπολογίζεται γύρω στα 50.000 δολάρια.

Εξέλιξη του phishing αποτελεί το Vishing, όπου τα υποψήφια θύματα παραπέμπονται στο να καλέσουν μια δωρεάν τηλεφωνική γραμμή και να αποκαλύψουν προσωπικές πληροφορίες καθώς και το SMishing, που είναι ένα μήνυμα phishing που στέλνεται με μήνυμα SMS.

Η Νιγηριανή Απάτη

Είναι γεγονός ότι οι απάτες που γίνονται μέσω του ηλεκτρονικού ταχυδρομείου (e-mail) οφείλονται τις περισσότερες φορές στην απληστία και την αφέλεια του θύματος παρά στην εξυπνάδα του θύτη (απατεώνα). Η απάτη μέσω του e-mail που άφησε εποχή είναι η λεγόμενη «Νιγηριανή απάτη», όπου κάποιος Νιγηριανός έστελνε χιλιάδες e-mails σε ανυποψίαστους χρήστες ζητώντας τους τον αριθμό ενός τραπεζικού λογαριασμού για να καταθέσει κάποια χρήματα για μια εξυπηρέτηση.

Όσοι έπεφταν στην παγίδα και έδιναν τον αριθμό του τραπεζικού του λογαριασμού ή λάμβαναν κάποια χρήματα ως δόλωμα, σε μικρό χρονικό διάστημα έχαναν όλα τα λεφτά τους. Η ίδια απάτη έχει εκσυγχρονιστεί τελευταία και αναφέρεται σε θύματα κάποιου δικτάτορα που ζητούν βοήθεια ή σε φτωχούς και βαριά άρρωστους που εκμεταλλεύονται το θρησκευτικό συναίσθημα των υποψηφίων θυμάτων τους ζητώντας τους χρήματα. Η Νιγηριανή απάτη είναι γνωστή και με τον όρο «Απάτη 419», από το σχετικό άρθρο του Ποινικού Κώδικα της Νιγηρίας. Υπολογίζεται ότι καθημερινά στέλνονται περισσότερα από 3 εκατομμύρια τέτοια e-mails και εκτιμάται ότι πέφτει στην παγίδα και ανταποκρίνεται το 5% των παραληπτών, ποσοστό μεγάλο αφού αναλογεί σε εκατομμύρια δολάρια εξαπάτησης.

Η Ασφάλεια στο Web Banking και στο e-commerce

Ο αριθμός των Ελλήνων που κάνουν χρήση του Internet (Web) Banking αυξάνεται συνεχώς και μπορεί πλέον κάποιος από την άνεση του σπιτιού του, χωρίς να μετακινηθεί και όποια στιγμή του 24ωρου θέλει, να πληρώσει τον ΦΠΑ, τον φόρο εισοδήματος, τους λογαριασμούς νερού, τηλεφώνου και κινητής τηλεφωνίας, τις οφειλές από τις πιστωτικές κάρτες κ.ά. Εκτός, όμως, από τις Τράπεζες, εκσυγχρονίζονται και οι ηλεκτρονικοί ληστές. Τον Οκτώβριο του 2005 σημειώθηκε μαζική αποστολή παραπλανητικών e-mails στους πελάτες δύο μεγάλων ελληνικών τραπεζών που χρησιμοποιούν το Web Banking για τις συναλλαγές τους. Τα μέλη του κυκλώματος εντοπίσθηκε ότι προέρχονταν από τις ΗΠΑ, το Χονγκ Κονγκ, την Ισπανία και την Ουκρανία.

Με τα παραπλανητικά e-mails ζητούσαν από τους πελάτες της τράπεζας την online καταχώρηση των προσωπικών κωδικών των συναλλαγών τους και όσοι πελάτες έπεφταν στην παγίδα ήταν θέμα χρόνου το άδειασμα των καταθέσεών τους. Αν διαβάσει κάποιος το κείμενο αυτών των μηνυμάτων θα αντιληφθεί αμέσως από τα ορθογραφικά και κυρίως τα συντακτικά του λάθη ότι πρόκειται για κείμενο που προήλθε από αυτόματη μετάφραση κάποιου άλλου κειμένου, πιθανώς από την αγγλική γλώσσα.

Πάντως, τον Φεβρουάριο του 2007 οι απατεώνες επανήλθαν πολύ βελτιωμένοι καθώς αυτή τη φορά η ιστοσελίδα που δημιούργησαν ήταν πιστό αντίγραφο της επίσημης ιστοσελίδας μεγάλης ελληνικής τράπεζας και δεν είχε ούτε ορθογραφικά αλλά ούτε και συντακτικά λάθη. Ο Web server πάντως που στέγαζε τη «μαϊμού» ιστοσελίδα βρισκόταν επί κορεατικού εδάφους. Η τεχνική αυτή εξαπάτησης είναι γνωστή με τον όρο mirroring ή και spoofing. Οι τράπεζες συνιστούν στους πελάτες τους να διαγράφουν αμέσως τέτοια μηνύματα και να μην δίνουν ποτέ τους προσωπικούς κωδικούς των συναλλαγών τους καθώς καμία τράπεζα δεν ζητάει ούτε δίνει τέτοια στοιχεία μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου. Επίσης, να ελέγχουν τη γνησιότητα μιας ιστοσελίδας, αναζητώντας το ψηφιακό πιστοποιητικό (digital certificate) και το πρόθεμα https:// στη διεύθυνση της ιστοσελίδας.

Το ψηφιακό πιστοποιητικό είναι ένα εικονίδιο που μοιάζει με λουκέτο και όπου κάνοντας κλικ πάνω του, μπορούμε να ελέγξουμε τα στοιχεία του ιδιοκτήτη της ιστοσελίδας, δηλ. της ίδιας της τράπεζας στην οποία θέλουμε να συνδεθούμε. Μια πιο ασφαλής λύση στο πρόβλημα της ηλεκτρονικής ασφάλειας είναι τα λεγόμενα βιομετρικά συστήματα, όπως για παράδειγμα η αναγνώριση ενός πελάτη μιας τράπεζας από τα δακτυλικά του αποτυπώματα.

Παρά τα παραπάνω φαινόμενα, οι πληρωμές μέσω Internet θεωρούνται πολύ πιο ασφαλείς από τις φυσικές πληρωμές. Υπολογίζεται ότι 2.500 περίπου Έλληνες πολίτες έχουν πέσει θύματα ηλεκτρονικής απάτης, χάνοντας 4 εκατομμύρια ευρώ τον χρόνο, κυρίως μέσω κλοπής των κωδικών των τραπεζικών και πιστωτικών καρτών τους. Τα αντίστοιχα ποσοστά απάτης στις φυσικές πληρωμές είναι σαφώς μεγαλύτερα.

Πάντως, είναι γεγονός ότι σημειώνεται σημαντική αύξηση στα παράπονα και τις καταγγελίες των καταναλωτών που επιλέγουν το Internet για τις αγορές τους. Το βασικότερο πρόβλημα που απασχολεί τους καταναλωτές και που πλήττει την αξιοπιστία του ηλεκτρονικού εμπορίου είναι η μη παράδοση των προϊόντων που έχουν ήδη προπληρώσει. Άλλα σημαντικά προβλήματα είναι η ποιότητα ή και η κατάσταση των προϊόντων που παραλαμβάνουν και ακολουθούν η υπερβολική χρέωση, η μη τήρηση της εγγύησης και η μη δυνατότητα ακύρωσης της παραγγελίας.

Σύμφωνα με στοιχεία των Ένωσης Ελληνικών Τραπεζών, στην Ελλάδα οι αγορές μέσω Internet αποτελούν μόλις το 1% των συνολικών αγορών, όταν σε πολλές χώρες της Δυτικής Ευρώπης έχουν ξεπεράσει το 30%. Οι κυριότεροι λόγοι που οι Έλληνες καταναλωτές αποφεύγουν το ηλεκτρονικό εμπόριο για τις αγορές τους είναι δεν έχουν ακόμη εμπιστοσύνη στις ηλεκτρονικές πληρωμές, φοβούνται διαρροή των προσωπικών τους κωδικών και προτιμούν την προσωπική επαφή στις συναλλαγές τους. Οι Έλληνες καταναλωτές που πραγματοποιούν τραπεζικές συναλλαγές μέσω Web Banking υπολογίζονται σε 500.000 και ο ημερήσιος τζίρος των συναλλαγών αυτών σε 100 εκατομμύρια ευρώ περίπου. Συμβουλές για ασφαλείς συναλλαγές μέσω του Διαδικτύου υπάρχουν στην ιστοσελίδα της Ένωσης Ελληνικών Τραπεζών http://www.hba.gr

Χρήσιμες Συμβουλές για τον e-Καταναλωτή

1. Επιβεβαιώστε την ταυτότητα και την ασφάλεια της εμπορικής ιστοσελίδας που επισκέπτεστε.

2. Μην δίνετε εύκολα τα στοιχεία της πιστωτικής σας κάρτας.

3. Να διαφυλάσσετε τα προσωπικά σας δεδομένα από κάθε χρήση.

4. Αν αγοράζετε από χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, έχετε το δικαίωμα να επιστρέψετε το προϊόν που παραλάβατε μέσα σε δέκα εργάσιμες ημέρες από την ημερομηνία παραλαβής.

5. Οι νόμοι που προστατεύουν τις εμπορικές συναλλαγές βρίσκουν εφαρμογή και στο ηλεκτρονικό εμπόριο.

6. Να αναζητείτε πάντα πληροφορίες για το ηλεκτρονικό κατάστημα με το οποίο σκοπεύετε να συνδιαλλαγείτε.

7. Για οποιοδήποτε πρόβλημα αντιμετωπίσετε, μπορείτε να απευθυνθείτε στον αντίστοιχο εμπορικό σύλλογο, στο τοπικό Επιμελητήριο ή και στη Γενική Γραμματεία Καταναλωτή του Υπουργείου Ανάπτυξης.

8. Θα πρέπει να είστε ιδιαίτερα προσεκτικοί στις αγορές σας, να διαβάζετε προσεκτικά τους όρους συναλλαγής και να μην δίνετε εύκολα τη συγκατάθεσή σας με κλικ στο Συμφωνώ/Agree.

Στον δικτυακό τόπο της Γενικής Γραμματείας Καταναλωτή του Υπουργείου Ανάπτυξης http://www.efpolis.gr παρέχονται πληροφορίες για τα δικαιώματα του καταναλωτή, για θέματα ασφάλειας και προστασίας των προσωπικών δεδομένων καθώς και για το νομικό καθεστώς που αφορά τις ηλεκτρονικές συναλλαγές στην Ελλάδα και στο εξωτερικό.

Οι Κατάσκοποι (Δούρειοι Ίπποι) των Υπολογιστών

Καθώς συνεχώς αυξάνονται και πληθύνονται οι χρήστες του Web banking παγκοσμίως, οι τραπεζικοί τους λογαριασμοί αποτελούν ένα πολύ μεγάλο δέλεαρ για πολλούς επιτήδειους του Διαδικτύου, οι οποίοι έχουν κατασκευάσει φαινομενικά ακίνδυνα προγράμματα, στη μορφή των γνωστών μας δούρειων ίππων (trojan horses), τα οποία είναι γνωστά με τον όρο keyloggers, με σκοπό να καταγράφουν όλες τις πληκτρολογήσεις των πελατών μιας τράπεζας. Έτσι, αποκλέπτουν τους κωδικούς πρόσβασης των τραπεζικών λογαριασμών και τους στέλνουν στους δημιουργούς (διαχειριστές) αυτών των προγραμμάτων. Το 2005 συνελήφθησαν στη Βραζιλία 55 μέλη ενός τέτοιου κυκλώματος που κατόρθωσαν να κλέψουν περίπου 5 εκατομμύρια δολάρια από τους τραπεζικούς λογαριασμούς 200 ανυποψίαστων χρηστών.

Παρόμοια συμμορία αποκαλύφθηκε το 2006 στη Ρωσία αφού είχε κατορθώσει να κλέψει περί το 1 εκατομμύριο δολάρια από τραπεζικούς λογαριασμούς. Στην Ελλάδα συνελήφθη τον Απρίλιο του 2007 ένας 30χρονος Ουκρανός που είχε αποκτήσει με τη συγκεκριμένη μέθοδο παράνομη πρόσβαση στα στοιχεία των τραπεζικών λογαριασμών δεκάδων ανυποψίαστων πολιτών. Φυσικά, δεν θα πρέπει να ξεχνάμε και τους πιο παλιούς δούρειους ίππους των υπολογιστών, τα γνωστά trojans, τα οποία εγκαθίστανται στον υπολογιστή του χρήση εν αγνοία του είτε ως συνημμένο σε κάποιο spam e-mail ή από την επίσκεψή του σε κάποια ιστοσελίδα ύποπτου περιεχομένου.

Η αποστολή των προγραμμάτων αυτών είναι να καταγράφουν στοιχεία σχετικά με τη δραστηριότητα του χρήστη, όπως κωδικούς πρόσβασης σε διάφορα sites και σε τράπεζες, αριθμούς πιστωτικών καρτών κ.ά., τα οποία στοιχεία στέλνουν στη συνέχεια στον δημιουργό του προγράμματος, ο οποίος μπορεί να τα χρησιμοποιήσει ο ίδιος ή να τα πουλήσει σε τρίτους κοκ. Οι εταιρείες κατασκευής προγραμμάτων antivirus δηλώνουν ότι τα περισσότερα προγράμματα ιών που ανιχνεύουν δεν είναι προορισμένα για να κάνουν ζημιά στους υπολογιστές των χρηστών, όπως γινόταν παλαιότερα, αλλά για να κατασκοπεύουν προσωπικά δεδομένα.

Επίσης, δηλώνουν ότι μπορούν να ανιχνεύσουν μόνο το 90% των προγραμμάτων που κατασκοπεύουν τις πληκτρολογήσεις των χρηστών και έτσι το υπόλοιπο 10% που υπεκφεύγει είναι υπεραρκετό για να αδειάσει πολλούς τραπεζικούς λογαριασμούς. Τον Μάιο του 2007, επιτροπή του Λευκού Οίκου στις ΗΠΑ ενέκρινε σχέδιο νόμου που προβλέπει ποινή φυλάκισης μέχρι και πέντε χρόνια σε περίπτωση χρήσης κατασκοπευτικού-κακόβουλου λογισμικού. Το σχέδιο νόμου είναι γνωστό ως Νόμος για την Πρόληψη των Κατασκοπευτικών Λογισμικών του Διαδικτύου (I-Spy).

Σύμφωνα με έρευνα που έκαναν οι υπεύθυνοι της γνωστής μηχανής αναζήτησης Google, υπολογίζεται ότι η μία στις δέκα ιστοσελίδες περιέχει κακόβουλο λογισμικό, που είναι ικανό να μολύνει τον επισκέπτη της ιστοσελίδας με ιούς, που δεν είναι όμως πάντα επικίνδυνοι. Οι ιστοσελίδες αυτές, συνήθως πορνογραφικού περιεχομένου, εγκαθιστούν εν αγνοία του χρήστη κάποια μικρά προγράμματα στον υπολογιστή του, τα οποία στην πιο αθώα εκδοχή τους κατασκοπεύουν τον χρήστη και καταγράφουν τις κινήσεις και τις προτιμήσεις του, ενώ στην πιο επικίνδυνη εκδοχή τους σκορπούν κακόβουλους ιούς.

Δεν είναι λίγες βέβαια και οι ιστοσελίδες εκείνες που περιέχουν κώδικα με σκοπό να παραδοθεί ο έλεγχος του υπολογιστή σε κάποιον τρίτο, ο οποίος ενεργεί από απόσταση και εκμεταλλεύεται έτσι τις δυνατότητες του υπολογιστή.

Επιδρομή Hackers σε Ιστοσελίδες

Τον Νοέμβριο του 2006 το Γενικό Επιτελείο Στρατού διαπίστωσε ηλεκτρονική παρέμβαση στον κατάλογο των επιτυχόντων 2.000 Επαγγελματιών Οπλιτών (ΕΠ.ΟΠ.), που είχε αναρτήσει στην ιστοσελίδα του. Το πρόβλημα διαπιστώθηκε από υποψήφιους που ενώ αρχικά είχαν δει τα ονόματά τους στους επιτυχόντες, μετά από λίγη ώρα τα είδαν στους επιλαχόντες! Νωρίτερα, τον Οκτώβριο του 2006 συνελήφθησαν τρεις προγραμματιστές στη Θεσσαλονίκη που κατάφεραν να σπάσουν τους κωδικούς ενός νόμιμου προγράμματος που χρησιμοποιείτο στη διακίνηση σχολικών βοηθημάτων μέσω του Διαδικτύου. Η Αστυνομία εντόπισε το πρόγραμμα crack με το οποίο έσπασαν τους κωδικούς του προγράμματος αλλά δεν μπόρεσε να αποδείξει ότι είχαν κάνει παράνομη αντιγραφή και πώλησή του.

Τον Απρίλιο του 2007, η Υπηρεσία Δίωξης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος της Ασφάλειας Αττικής έδρασε ταχύτατα και μπόρεσε να εντοπίσει τα ψηφιακά ίχνη δύο hackers, ενός Τούρκου και ενός Κοσοβάρου, που είχαν εισβάλει στην επίσημη ιστοσελίδα του κυβερνώντος κόμματος και έκαναν αλλαγές στο περιεχόμενό της. Ειδοποιήθηκε σχετικά η Interpol. Το Internet είναι ευάλωτο σε θέματα ασφαλείας και παραβίασης προσωπικών δεδομένων και αυτό γιατί ως σύστημα είναι αποκεντροποιημένο, ανώνυμο και παγκόσμιο. Το αποτέλεσμα είναι ότι αποτελεί ένα ιδανικό πεδίο δράσης για τους εγκληματίες του Κυβερνοχώρου, οι οποίοι διαρκώς εξελίσσονται και εφευρίσκουν νέους τρόπους εξαπάτησης των απλών χρηστών του Διαδικτύου.

Είναι γεγονός ότι ενώ στο όχι και τόσο μακρινό παρελθόν οι hackers επεδίωκαν την επίλυση δύσκολων τεχνικών θεμάτων από περιέργεια αλλά και την προσωπική τους φήμη, οι σημερινοί εγκληματίες του Κυβερνοχώρου έχουν ως κύριο κίνητρο των ενεργειών τους το κέρδος.

Ηλεκτρονικές Απάτες με Αγορές και Πτυχία

Τον Οκτώβριο του 2005 συνελήφθη από το Τμήμα Δίωξης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος της Ασφάλειας Αττικής, ένας αλλοδαπός που είχε δημιουργήσει ιστοσελίδα μέσω της οποίας πωλούσε σε διπλάσιες τιμές από τις κανονικές φάρμακα για την αντιμετώπιση της νόσου των πτηνών, η οποία ήταν τότε στην επικαιρότητα. Τον Νοέμβριο του 2005 εντοπίστηκε μια μεγάλη απάτη που είχαν στήσει άγνωστοι, οι οποίοι σε δική τους ιστοσελίδα αναφέρονταν σε επιφανή μέλη της ελληνικής εφοπλιστικής κοινότητας ώστε να είναι αξιόπιστοι και να μπορούν να πείθουν και να εξαπατούν ανυποψίαστους πελάτες για να τους πουλούν πολυτελή αυτοκίνητα. Η ιστοσελίδα – απάτη αναφερόταν σ’ ένα εικονικό συνέδριο των Ελλήνων εφοπλιστών, όπου η εταιρεία τους είχε βραβευθεί ως «Ναυτιλιακή Εταιρεία της Χρονιάς 2005».

Δεν είναι λίγες μάλιστα οι περιπτώσεις ατόμων, ακόμα και επαγγελματιών, που βρήκαν χρυσές ευκαιρίες μέσω του Internet για αγορά επώνυμων προϊόντων σε εξαιρετικά συμφέρουσες τιμές, όπως αγροτικών μηχανημάτων, μουσικών οργάνων, ακριβών αυτοκινήτων κ.ά., αλλά που το τελικό αποτέλεσμα ήταν και να χάσουν τα χρήματά τους και να μην παραλάβουν το προϊόν τους. Όσον αφορά τις αγορές που γίνονται μέσω του Διαδικτύου, οι ειδικοί συμβουλεύουν να αποφεύγουμε να πληρώνουμε μέσω μεταφορικών εταιρειών, να ζητάμε από τον πωλητή να δίνει τα πλήρη στοιχεία του, όπως ταχυδρομική διεύθυνση και τηλέφωνο, να επικοινωνούμε τηλεφωνικά πριν από κάθε παραγγελία, να προτιμάμε επώνυμα ηλεκτρονικά καταστήματα και να διαβάζουμε προσεκτικά τους όρους πληρωμής και παραγγελίας.

Ένα άλλο είδος απάτης που έχει λάβει μεγάλη έκταση μέσω των spam e-mails (ανεπιθύμητη ηλεκτρονική αλληλογραφία) είναι η υπόσχεση για χορήγηση πανεπιστημιακών πτυχίων καθώς και μεταπτυχιακών ή διδακτορικών τίτλων σε πολύ μικρό χρονικό διάστημα και χωρίς φυσικά παρακολουθήσεις μαθημάτων ή εξετάσεις. Τα υποψήφια θύματα ενημερώνονται από τους επιτήδειους για το πόσο θα τους κοστίσει ένα πολυπόθητο πτυχίο από γνωστό πανεπιστημιακό ίδρυμα.

Τον Οκτώβριο του 2006 δύο άτομα από τη Βόρεια Ελλάδα είχαν την εντύπωση ότι βρίσκονταν μπροστά σε μια μεγάλη ευκαιρία όταν εντόπισαν σε μια φαινομενικά σοβαρή ιστοσελίδα μια μεγάλη ευκαιρία από πλειστηριασμό οικοπέδου στην παραλία της Θεσσαλονίκης. Για να κλείσουν τη δουλειά έπρεπε να καταθέσουν από 5.000 € σ’ έναν τραπεζικό λογαριασμό, αλλά μετά από λίγες ημέρες, η ιστοσελίδα είχε εξαφανισθεί, ο τραπεζικός λογαριασμός είχε κλείσει και τα χρήματά τους είχαν κάνει φτερά.

Θύματα απάτης έχουν πέσει τελευταία και πολλοί επίδοξοι αγοραστές πολυτελών αυτοκινήτων, οι οποίοι βρίσκουν χρυσές ευκαιρίες για αγορά μεταχειρισμένων αυτοκινήτων μεγάλου κυβισμού σε ιστοσελίδες με ηλεκτρονικές αγγελίες, αλλά η προκαταβολή που καταθέτουν κάνει φτερά μαζί με το εικονικό αυτοκίνητο. Πολλές τέτοιες ιστοσελίδες εντοπίσθηκαν στη Γερμανία, που σημαίνει ότι το περιεχόμενο των εν λόγω ιστοσελίδων δεν είναι άμεσα κατανοητό από τους περισσότερους.

Ένα άλλο μεγάλο κύκλωμα εξαπάτησης είναι αυτό με τις ιστοσελίδες που πωλούν φάρμακα, από βιταμίνες έως και βαριές ναρκωτικές ουσίες, χωρίς συνταγή γιατρού. Ερευνητές που μελέτησαν μία προς μία πολλές τέτοιες ιστοσελίδες, μέσω των οποίων διακινούνται φάρμακα παντός είδους και δια πάσαν νόσο, κατέληξαν στο συμπέρασμα πως τα χάπια είναι είτε πλαστά, είτε ληγμένα, είτε κλεμμένα ή με διαφορετική σύνθεση από τα κανονικά. Στην Ευρώπη πάντως απαγορεύεται η ηλεκτρονική διακίνηση συνταγογραφούμενων φαρμάκων.

Δεν είναι παράξενο ότι τον Νοέμβριο του 2007 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εντόπισε ότι στις επίσημες ιστοσελίδες αεροπορικών εταιρειών από την Ευρώπη αναφέρονταν τιμές αεροπορικών εισιτηρίων χαμηλότερες από τις πραγματικές καθώς και προσφορές για δωρεάν πτήσεις, οι οποίες αποδείχθηκε ότι δεν ήταν καθόλου δωρεάν. Σε κάθε περίπτωση θα πρέπει να είμαστε ιδιαίτερα υποψιασμένοι και επιφυλακτικοί απέναντι στις εντυπωσιακές υποσχέσεις που συναντάμε πολύ συχνά στο Διαδίκτυο.

Ηλεκτρονικός Εκβιασμός

Τον Νοέμβριο του 2007, ένας ιδιοκτήτης καταστήματος ηλεκτρονικών εντοπίσθηκε να εκβιάζει μια πελάτισσά του με τη δημοσίευση στο Internet φωτογραφιών από προσωπικές της στιγμές. Τις φωτογραφίες αυτές μπόρεσε να αντιγράψει από τον ηλεκτρονικό υπολογιστή που προσκόμισε το θύμα για επισκευή. Ο 32χρονος ιδιοκτήτης εντοπίσθηκε από τα ηλεκτρονικά του ίχνη και κατηγορήθηκε για εκβίαση και παράβαση του νόμου περί προστασίας προσωπικών δεδομένων.

Η Μάστιγα των Spam e-mails

Δύο σημαντικές επιτυχίες σημείωσαν μέσα στο 2007 οι αρχές σχετικά με την προσπάθεια αντιμετώπισης της μάστιγας των spam e-mails (ανεπιθύμητη ηλεκτρονική αλληλογραφία), καθώς κατόρθωσαν και εντόπισαν τρεις από τους πιο γνωστούς spammers, δηλ. τους προγραμματιστές εκείνους που δημιουργούν και στέλνουν τα εκατομμύρια των ενοχλητικών μηνυμάτων σε εκατομμύρια ανυποψίαστους χρήστες του Διαδικτύου. Οι ειδικοί εκτιμούν ότι περί τα 200 άτομα είναι υπεύθυνα για τη διακίνηση του 80% των spam e-mails παγκοσμίως και ότι τα ενοχλητικά αυτά μηνύματα ανέρχονται στο 61% της συνολικής κυκλοφορίας των μηνυμάτων ηλεκτρονικού ταχυδρομείου.

Ως αρχηγός μιας διεθνούς συμμορίας που θεωρήθηκε ότι ευθύνεται για τα δισεκατομμύρια των spam e-mails που στέλνονται σε ανύποπτους χρήστες σ’ όλον τον κόσμο είναι ο Ρώσος προγραμματιστής Λίο Κουβάγεφ, που έζησε ένα διάστημα στον Καναδά και στις ΗΠΑ, όπου και ανέπτυξε τη δράση σου. Καταδικάσθηκε από δικαστήριο της Βοστώνης σε βαρύτατο χρηματικό πρόστιμο, αλλά διαφεύγει της σύλληψης. Οι αμερικανικές αρχές συνέλαβαν τον 27χρονο Ρόμπερτ Σόλογουεϊ, ο οποίος κατηγορείται για την αποστολή πολλών εκατομμυρίων spam e-mails από το 2003 έως και το 2007. Ο ίδιος αποκάλεσε τη δράση του με τον όρο broadcast e-mail, δηλ. μια προσπάθεια ενημέρωσης του κοινού με δημόσια εκπομπή, αλλά οι αρχές κατόρθωσαν να συλλέξουν στοιχεία για 35 κατηγορίες εναντίον του και τού επέβαλαν και ένα βαρύ χρηματικό πρόστιμο.

Τον Αύγουστο του 2007 αμερικανικό δικαστήριο καταδίκασε σε 30 χρόνια κάθειρξη έναν από τους πρωτεργάτες της μάστιγας των spam e-mails, τον Κρίστοφερ Σμιθ, γνωστό και με το ψευδώνυμο Ρίτζλερ. Κατηγορήθηκε για παράβαση του νόμου ενάντια στο spam που ψηφίστηκε το 2003 στις ΗΠΑ αλλά και για παράνομη πώληση φαρμάκων.

Τα Chain e-mails

Μια άλλη μάστιγα, αν και όχι τόσο έντονη και ενοχλητική όσο είναι τα spam e-mails, αποτελούν τα λεγόμενα chain e-mails, τα οποία είναι είτε παραπλανητικά είτε εκφοβιστικά μηνύματα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου που αποστέλλονται μαζικά και χωρίς να έχουν ως στόχο συγκεκριμένο παραλήπτη. Πολλά απ’ αυτά αποτελούν κακόγουστες φάρσες ή μπορεί να έχουν ως στόχο να κινητοποιήσουν τους χρήστες του Internet σε θέματα πολιτικού ή κοινωνικού ενδιαφέροντος ή και ενίσχυσης ενός προσώπου που χρήζει ιατρικής φροντίδας. Όλα πάντως τα μηνύματα αυτά ενθαρρύνουν τους παραλήπτες τους να τα προωθήσουν σ’ όσους περισσότερους χρήστες μπορούν.

Προκειμένου να πείσουν τους παραλήπτες να προωθήσουν τα μηνύματα αυτά, μπορεί να περιέχουν κάποιου είδους ανταμοιβή ή να επισείουν τον φόβο μιας κατάρας αν ο παραλήπτης δεν προωθήσει το μήνυμα.

Κλοπή ενός Domain Name

Μια πολύ έξυπνη ιδέα είχε ένας Αμερικανός, όταν το 1994 με μια πλαστογραφημένη επιστολή ξεγέλασε την αρμόδια υπηρεσία καταχώρησης των ονομάτων χώρου (domain names) και απέκτησε το δικαίωμα χρήσης του πολύ δημοφιλούς domain sex.com και έτσι τα επόμενα δέκα χρόνια αποκόμισε πολλά εκατομμύρια δολάρια από τις διαφημίσεις. Όταν ο πραγματικός κάτοχος του domain sex.com εντόπισε το τι είχε συμβεί και δεν μπόρεσε έτσι να εκμεταλλευτεί το χρυσωρυχείο του, ήταν ήδη πολύ αργά. Ξεκίνησε μια δικαστική διαμάχη, αλλά κατόρθωσε να πάρει πίσω ένα μικρό μόνο μέρος των τεράστιων εσόδων.

Το domain name sex.com πουλήθηκε πάντως τον Ιανουάριο του 2006 έναντι 12 εκατ. δολαρίων και ήταν το ακριβότερο όνομα χώρου που μεταβιβάσθηκε ποτέ στο Διαδίκτυο, παίρνοντας την πρωτιά από το domain name business.com, που είχε πουληθεί έναντι 7,5 εκατ. δολαρίων το 1999.

Η Ομάδας Δράσης DART

Το καλοκαίρι του 2007 συγκροτήθηκε η Ομάδα Δράσης για την Ψηφιακή Ασφάλεια (DART, Digital Awareness and Response to Threats), με βασικό στόχο την πρόληψη και την αντιμετώπιση των πάσης φύσεως ψηφιακών κινδύνων που μπορούν να απειλήσουν τους χρήστες του Διαδικτύου. Άλλες δραστηριότητές της είναι η ενημέρωση, η πρόληψη και η ανταλλαγή τεχνογνωσίας για την αντιμετώπιση των ψηφιακών κινδύνων.

Τα μέλη της είναι επιφανή στελέχη της δημόσιας διοίκησης που ασχολούνται με τους κινδύνους από τη χρήση του Internet, όπως στελέχη του Υπουργείου Οικονομικών, του Τμήματος Δίωξης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος της Ασφάλειας Αττικής, της ΕΕΤΤ (Εθνική Επιτροπή Τηλεπικοινωνιών και Ταχυδρομείων), της ΑΔΑΕ (Αρχή Διασφάλισης του Απορρήτου των Επικοινωνιών) και της ΕΕΧΙ (Ένωση Ελλήνων Χρηστών Internet). Σχετικές πληροφορίες υπάρχουν στον δικτυακό τόπο της Ομάδας http://www.dart.gov.gr

Φορείς Προστασίας των Χρηστών του Internet

Τον Απρίλιο του 2007 το υπουργείο Ανάπτυξης προανήγγειλε μια δέσμη μέτρων για την προστασία των καταναλωτών σχετικά με θέματα που αφορούν την ασφαλή χρήση του Internet και των υπηρεσιών του. Στις άμεσες προθέσεις του υπουργείου είναι η σύσταση Διεύθυνσης Ηλεκτρονικού Εμπορίου, που θα υπάγεται στη Γενική Γραμματεία Καταναλωτή και θα υποστηρίζει το έργο του Εθνικού Συμβουλίου Ηλεκτρονικού Επιχειρείν.

Επίσης, η ΕΕΤΤ πρότεινε τη σύσταση Ελληνικού Κέντρου Επείγουσας Αντιμετώπισης Ψηφιακών Απειλών, με κύριο αντικείμενο την προστασία των ηλεκτρονικών συστημάτων που χρησιμοποιούν οι Τράπεζες, το Χρηματιστήριο και γενικότερα η Δημόσια Διοίκηση. Ακόμη, υπάρχει μια κινητοποίηση από ιδιωτικούς φορείς για τη σύσταση Ένωσης Καταναλωτών Τηλεπικοινωνιακών Αγορών.

Όσον αφορά τους στατιστικούς δείκτες, το 2006 χρήση του Internet έκανε το 25% των Ελλήνων, ενώ μόλις το 21% απ’ αυτούς, δηλ. μόνο το 5% περίπου του συνολικού πληθυσμού, έκανε αγορές μέσω του Διαδικτύου. Επίσης, μόλις το 2,6% των Ελλήνων χρηστών του Internet ανέφερε ως βασικό λόγο χρήσης τις ηλεκτρονικές αγορές και το 1,6% τις τραπεζικές συναλλαγές.

Οι βασικότεροι λόγοι μη χρήσης του Διαδικτύου για ηλεκτρονικές αγορές είναι η δυσπιστία που νοιώθουν οι χρήστες απέναντι στα συστήματα ηλεκτρονικών πληρωμών καθώς και η μη διασφάλιση των προσωπικών τους δεδομένων. Οι αγοραστές μέσω του Internet προτιμούν κυρίως βιβλία, CD’s, DVD’s, αναλώσιμα και ηλεκτρονικό εξοπλισμό και πάντα από επώνυμους δικτυακούς τόπους.

Οι Κίνδυνοι για τα Παιδιά από τη Χρήση του Internet

Το 2005 ένας ανήλικος από την Καβάλα, χρησιμοποιώντας την πιστωτική κάρτα του πατέρα του παρήγγειλε βιντεοκασέτες πορνό αξίας 3.000 €. Στην περίπτωση αυτή δεν μπορούμε να μιλήσουμε για απάτη αλλά για τα προβλήματα που δημιουργούνται από την ανεξέλεγκτη χρήση του Διαδικτύου από τους ανήλικους.

Τα συμπεράσματα ερευνών που έχουν γίνει σχετικά με τη χρήση του Internet από εφήβους και παιδιά μικρότερης ηλικίας είναι τα εξής :

• Όταν λείπουν οι γονείς, τα chat rooms (χώροι συζητήσεων) παίρνουν φωτιά.

• Όσοι συνδέονται και συνομιλούν σ’ ένα chat room χρησιμοποιούν ψευδώνυμα και πολύ συχνά δίνουν ψευδείς πληροφορίες για το φύλο τους, την ηλικία τους και τον τόπο διαμονής τους.

• Τα παιδιά θα πρέπει να συνειδητοποιήσουν ότι πίσω από ένα αθώο chat room μπορεί να κρύβεται ένα οργανωμένο δίκτυο παιδεραστίας.

• Ένας ενήλικος μπορεί να εξαπατήσει οποιοδήποτε παιδί, να καλλιεργήσει μαζί του σχέση εμπιστοσύνης και να του αποσπάσει πληροφορίες σχετικά με τη διεύθυνσή του ή το τηλέφωνό του.

• Οι γονείς θα πρέπει να έχουν υπόψη τους ότι οι έφηβοι έχουν αποδειχθεί εξαιρετικά εφευρετικοί απέναντι στις απαγορεύσεις που τυχόν τούς επιβάλλονται σχετικά με τη χρήση του Internet και γι’ αυτό θα πρέπει οι ίδιοι οι γονείς να τους εξηγήσουν σαφώς τους κινδύνους, δηλ. να τους διδάξουν τους ηθικούς κανόνες για τη σωστή χρήση του Διαδικτύου και των υπηρεσιών του.

• Η δυνατότητα που έχουν οι παιδόφιλοι να καλύπτονται (κρύβονται) πίσω από την ανωνυμία που προσφέρουν οι ηλεκτρονικές ιστοσελίδες συναντήσεων, τις καθιστά έναν πρόσφορο πεδίο δράσης.

• Αν θέλουμε τα παιδιά μας να ταξιδεύουν με ασφάλεια στις λεωφόρους του Διαδικτύου, αυτό μπορεί να επιτευχθεί μόνο με τη δική τους συνεργασία και την ανάπτυξη της κριτικής τους ικανότητας. Πρέπει δηλαδή να τους μάθουμε να γίνουν πολύ καλοί οδηγοί (πλοηγοί) στις λεωφόρους του Διαδικτύου. Γιατί το Internet είναι εδώ για να μείνει.

Οδηγίες για ασφαλή χρήση του Διαδικτύου :

• Ενημερώστε τα παιδιά σας ώστε να μην δίνουν ποτέ σε αγνώστους προσωπικά στοιχεία, όπως είναι το όνομά τους, η διεύθυνση και το τηλέφωνό τους, το σχολείο στο οποίο πηγαίνουν ή ακόμη και φωτογραφίες τους.

• Τα παιδιά θα πρέπει να καταλάβουν ότι δεν είναι όλα σωστά, αθώα και αληθινά στο Internet. Θα πρέπει να αναπτύξουν κριτήρια, να είναι προσεκτικά και να μην δίνουν κανένα προσωπικό τους στοιχείο.

• Ενημερώστε τα ακόμη για τους κινδύνους που υπάρχουν από τις προσωπικές συναντήσεις που μπορεί να κανονίσουν μέσω του Διαδικτύου και προσπαθήστε να τα πείσετε να μην δημιουργούν ιστοσελίδες με τα προσωπικά στοιχεία τους, όπως τηλέφωνα, προτιμήσεις κ.ά.

• Κάντε διάλογο μαζί τους σχετικά με τους ενδεχόμενους κινδύνους από την εκτεταμένη χρήση του Internet.

• Οι ίδιοι οι γονείς πρέπει να μάθουν να χρησιμοποιούν το Internet και να εγκαταστήσουν στον υπολογιστή τους προγράμματα προστασίας από ιούς, από spam e-mails, από εμφάνιση ιστοσελίδων πορνογραφικού περιεχομένου κ.ά.

• Σε κάθε περίπτωση μην απαγορεύετε στο παιδί σας να περιηγηθεί στο Internet, αλλά περιηγηθείτε μαζί του και τοποθετήστε τον υπολογιστή σας σε κεντρικό σημείο του σπιτιού, όπως στο σαλόνι και όχι στο δωμάτιό του.

Από πολλές έρευνες που έχουν γίνει σχετικά με το θέμα αυτό, είναι διαπιστωμένο ότι 1 στα 4 παιδιά και 7 στους 10 εφήβους εκτίθενται σε πορνογραφικό υλικό ενώ περιηγούνται στο Διαδίκτυο, στο οποίο είναι αναρτημένες περισσότερες από 14 εκατομμύρια ιστοσελίδες πορνογραφικού περιεχομένου, πολλές από τις οποίες διαθέτουν χιλιάδες φωτογραφίες. Ακόμη, σεξουαλική παρενόχληση μέσω του Διαδικτύου έχει δεχθεί 1 στους 5 Έλληνες μαθητές, όταν επισκέπτεται πολλές από τις ύποπτες ιστοσελίδες του Internet. Επίσης, στο Διαδίκτυο μπορεί να βρει κανείς εύκολα πληροφορίες για το πώς να αγοράσει όπλα και ναρκωτικά αλλά και το πώς να διαπράξει φόνο!

Ένας στους πέντε εφήβους δηλώνει ότι αγνοεί τους κινδύνους από τη χρήση του Διαδικτύου (ηλεκτρονικές απάτες, σεξουαλική παρενόχληση), ενώ 6 στους 10 δηλώνουν πως δεν γνωρίζουν πού πρέπει να απευθυνθούν σε περίπτωση κινδύνου. Δεν θα πρέπει να ξεχνάμε ότι οι κίνδυνοι που παραμονεύουν στο Διαδίκτυο είναι αντίστοιχοι μ’ αυτούς της πραγματικής ζωής, απλά αλλάζει το μέσο.

Η λύση στα παραπάνω φαινόμενα σίγουρα δεν είναι το να αποκλείσουμε τα παιδιά από τη χρήση του Διαδικτύου, το οποίο αποτελεί ένα απαραίτητο εργαλείο μάθησης αλλά και κοινωνικοποίησης, καθώς δίνει τη δυνατότητα στα παιδιά να έρθουν σε επαφή και να γνωρίσουν άλλα παιδιά απ’ όλον τον κόσμο.

Μια πολύ καλή προσπάθεια που ξεκίνησε αλλά δεν κέρδισε ακόμα έδαφος είναι η αξιολόγηση των ιστοσελίδων σε φιλικά και εχθρικά προς τα παιδιά με βάση το σύστημα της ICRA (Internet Content Rating Association). Στην Ελλάδα, όμως, είναι ακόμα ελάχιστα τα sites που έχουν αξιολογηθεί με βάση το σύστημα αυτό. Η προστασία των παιδιών μας από τις παγίδες του Internet είναι μια πολύ εύκολη υπόθεση. Αρκεί να τα εκπαιδεύσουμε από μικρά ώστε να έχουν κριτική σκέψη και να τα μάθουμε να είναι υπεύθυνα άτομα όταν περιηγούνται στο Internet. Η καλύτερη προσέγγιση του προβλήματος είναι η ενημέρωση και η εκπαίδευση πρώτα των γονέων και στη συνέχεια και του παιδιού.

Σχετικές ιστοσελίδες για ασφαλή πλοήγηση στο Internet :

• http://www.actioninnocence.org

• http://www.saferinternet.gr

• http://www.saferinternet.org

• http://www.safeline.gr

• http://www.ekato.gr

Δυσφήμιση στη Wikipedia

Τον Μάρτιο του 2007 ένας γνωστός πρωταθλητής του γκολφ μήνυσε τη γνωστή διαδικτυακή εγκυκλοπαίδεια Wikipedia, η οποία δέχεται ελεύθερα προς δημοσίευση άρθρα από τους αναγνώστες της, καθώς στην τελευταία δημοσιεύτηκε δυσφημιστικό για τον πρωταθλητή άρθρο. Ο αθλητής αναφερόταν ως εθισμένος στα ναρκωτικά και το αλκοόλ σε άρθρο που δημοσιεύτηκε τον Αύγουστο 2006 αλλά που κυκλοφόρησε ως είδηση και δημοσιεύτηκε και σ’ άλλους δικτυακούς τόπους.

Ένα άλλο σοβαρό θέμα με την Wikipedia είχε προκύψει τον Δεκέμβριο του 2005 όταν ένας πρώην εκδότης εφημερίδας στις ΗΠΑ πληροφορήθηκε από την ίδια την διαδικτυακή εγκυκλοπαίδεια ότι είχε θεωρηθεί ύποπτος για τις δολοφονίες των John και Robert Kennedy καθώς και ότι είχε ζήσει στην πρώην Σοβιετική Ένωση από το 1971 έως το 1984.  Κυνήγησε την υπόθεση και προσπάθησε να εντοπίσει τον συγγραφέα του άρθρου αλλά έφθασε μόνο μέχρι την εταιρεία του παροχέα του (ISP), η οποία αρνήθηκε να αποκαλύψει τα στοιχεία του πελάτη του. Αποφάσισε τότε να δημοσιεύσει ένα άρθρο σε μεγάλης κυκλοφορίας εφημερίδα των ΗΠΑ όπου έθεσε το ερώτημα κατά πόσο αξιόπιστη μπορεί να είναι οποιαδήποτε πληροφορία δημοσιεύεται στο Internet, ως υπαινιγμό για την αξιοπιστία της Wikipedia.

Τον Δεκέμβριο του 2007, ένας νεαρός Ισλανδός κατάφερε να εξαπατήσει το προσωπικό ασφαλείας του Λευκού Οίκου στις ΗΠΑ, προσποιούμενος ότι είναι ο ίδιος ο Πρόεδρος της Ισλανδίας. Ο στόχος του ήταν να συνομιλήσει με τον Πρόεδρο των ΗΠΑ, George Bush, και προς τον σκοπό αυτό κατάφερε να απαντήσει σε πολλές ερωτήσεις που του υποβλήθηκαν από τη γραμματέα του Αμερικανού Προέδρου σχετικά με ημερομηνίες γέννησης, ανάληψης αξιώματος και άλλες σχετικά με τον Πρόεδρο της Ισλανδίας. Το μυστικό της επιτυχίας του ήταν ότι ταυτόχρονα συνδεδεμένος με τη διαδικτυακή εγκυκλοπαίδεια Wikipedia, τις πληροφορίες της οποίας αξιοποίησε στο έπακρο. Δεν κατάφερε βέβαια να πετύχει τον στόχο του και εντοπίστηκε από την αστυνομία της πόλης του, αλλά έγινε διάσημος στην πατρίδα του και δήλωσε πως η όλη ιστορία άξιζε τον κόπο.

Η Παρακολούθηση των Προσωπικών Δεδομένων

Σοβαρό θέμα σχετικά με την παρακολούθηση και την καταγραφή των προσωπικών δεδομένων των ευρωπαίων πολιτών προέκυψε τον Δεκέμβριο του 2005 όταν το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ενέκρινε κανονισμό που απαιτεί από τις εταιρείες παροχής τηλεπικοινωνιακών υπηρεσιών να διατηρούν για χρονικό διάστημα από έξι μήνες έως και δύο χρόνια κάποια βασικά στοιχεία όλων των μορφών επικοινωνίας των πολιτών, όπως είναι οι τηλεφωνικές συνδιαλέξεις από σταθερά και κινητά τηλέφωνα, η αποστολή και λήψη e-mails καθώς και οι επισκέψεις σε ιστοσελίδες του Internet, ώστε αυτά τα στοιχεία να μπορέσουν να χρησιμοποιηθούν από την Αστυνομία σε ενδεχόμενη δίωξη τρομοκρατικών ή και άλλων σοβαρών αδικημάτων.

Η Αστυνομία, η Δικαιοσύνη και οι υπηρεσίες επιδιώκουν να κρατήσουν αυτά τα στοιχεία για όσο το δυνατόν περισσότερο χρόνο, ενώ από την μεριά τους οι ενώσεις καταναλωτών και οι υπέρμαχοι των ατομικών ελευθεριών προειδοποιούν για τον κίνδυνο να δημιουργηθεί μια κοινωνία Big Brother. Εκτός από τις επικρίσεις που δέχθηκε ο εν λόγω κανονισμός για την παραβίαση των προσωπικών δεδομένων των πολιτών, έντονες ανησυχίες έχουν εκφράσει και οι εταιρείες παροχής τηλεπικοινωνιακών υπηρεσιών για το πολύ υψηλό κόστος διατήρησης και επεξεργασίας όλων αυτών των δεδομένων.

Ο κανονισμός υποχρεώνει τις εταιρείες να διατηρούν για χρονικό διάστημα 6 μηνών έως 2 ετών τους αριθμούς των εισερχόμενων και εξερχόμενων τηλεφωνικών κλήσεων και τη διάρκειά τους, την IP διεύθυνση του υπολογιστή του χρήστη και τον αριθμό τηλεφώνου από τον οποίο έκανε σύνδεση στο Internet, τις διευθύνσεις των ιστοσελίδων που επισκέφθηκε, τις e-mail διευθύνσεις των χρηστών με τους οποίους επικοινώνησε κ.ά., αλλά όχι και το περιεχόμενο της κάθε επικοινωνίας. Πρόσβαση στα παραπάνω δεδομένα θα μπορεί να έχει η αρμόδια αρχή που θα ορίσει το κάθε κράτος.

Αν σκεφθεί κανείς ότι ήδη όλο και περισσότεροι πολίτες διαβάζουν εφημερίδες μέσω του Internet και ότι στο όχι και τόσο μακρινό μέλλον θα παρακολουθούμε και τα τηλεοπτικά κανάλια μέσω του Internet, ο ηλεκτρονικός φάκελος του καθένα μας θα περιέχει στοιχεία για το ποιες εφημερίδες και ποια άρθρα διαβάζουμε καθώς και ποια τηλεοπτικά προγράμματα προτιμούμε και ποιες ώρες τα βλέπουμε. Το ΠΔ 47/2005 αναφέρεται στην άρση του απορρήτου, η οποία μπορεί να αφορά κάθε είδους και μορφής επικοινωνία. Το ΠΔ επεξηγεί και τον όρο Επισύνδεση : «Η παράλληλη σύνδεση τρίτου σε δίκτυο επικοινωνιών κατά τρόπο ώστε να παρακολουθεί διεξαγόμενη επικοινωνία και να λαμβάνει το περιεχόμενο και τα στοιχεία αυτής σε πραγματικό χρόνο».

Η Παρακολούθηση των Αγορών μας

Ένα άλλο σοβαρό θέμα σχετικά με τα προσωπικά δεδομένα των χρηστών του Internet έχει προκύψει από τον τρόπο εργασίας των μεγάλων ιστοσελίδων πώλησης βιβλίων, μουσικής και ταινιών σε μορφή CD και DVD αντίστοιχα, καθώς κάθε αγορά ή και απλή αναζήτηση που κάνει ένας χρήστης του Internet χρησιμοποιείται από τις εν λόγω ιστοσελίδες για να διαμορφωθεί το καταναλωτικό προφίλ του.

Οι ιστοσελίδες αυτές είναι τόσο προηγμένες, ώστε συνεργάζονται με μεγάλες βάσεις δεδομένων, όπου βρίσκονται αποθηκευμένες όλες οι προηγούμενες επιλογές μας, και έτσι εμφανίζονται αυτόματα διαφημίσεις που τυχόν μας ενδιαφέρουν, υπενθυμίσεις για παλαιότερες αγορές μας καθώς και προτάσεις για προϊόντα ή και υπηρεσίες που μπορεί να μας ενδιαφέρουν. Μερικές ιστοσελίδες πάνε ακόμα πιο πέρα : προτείνουν στους επισκέπτες τους γνωριμίες με χρήστες που έχουν τις ίδιες προτιμήσεις.

Μια πολύ καλή αντιστοίχιση της παρακολούθησης των προσωπικών μας δεδομένων είναι μ’ έναν φανταστικό ταχυδρόμο, ο οποίος έχει τη δυνατότητα να ανοίγει και να διαβάζει τις επιστολές μας, να καταλαβαίνει τις προτιμήσεις και τις επιλογές μας, να βάζει μέσα στους φακέλους διαφημιστικά σχετικά με το περιεχόμενο των επιστολών μας, μετά να κλείνει τις επιστολές και να τις αφήνει στο γραμματοκιβώτιό μας χωρίς εμείς να είμαστε σε θέση να καταλάβουμε κάτι από την όλη αυτή διαδικασία.

Οι Φωτογραφίες του Google Earth

Τον Δεκέμβριο του 2005, οι αρμόδιες υπηρεσίες του ΓΕΕΘΑ ζήτησαν την παρέμβαση της ελληνικής κυβέρνησης καθώς προέκυψαν προβλήματα ασφαλείας από τις ευκρινείς δορυφορικές φωτογραφίες ελληνικών στρατιωτικών εγκαταστάσεων που υπάρχουν διαθέσιμες στο δημοφιλές πρόγραμμα δορυφορικής απεικόνισης και χαρτογράφησης του πλανήτη, Google Earth, της γνωστής μηχανής αναζήτησης Google. Είναι γεγονός πάντως ότι χάρη στην δημοφιλή αυτή ιστοσελίδα, μπορείς κανείς πολύ εύκολα να δει λεπτομέρειες από το σπίτι του ή το εξοχικό του ή και από προσωπικές στιγμές άλλων ατόμων, αλλά με την ίδια ευκολία μπορεί να δει και φωτογραφίες από κυβερνητικά κτίρια και στρατιωτικές εγκαταστάσεις. Η δορυφορική παρακολούθηση του πλανήτη μας, που ξεκίνησε από καθαρά κατασκοπευτικούς σκοπούς, σήμερα είναι μια υπηρεσία προσβάσιμη στον οποιονδήποτε.

«Αυτό που κάνει το Google δεν είναι παράνομο, αλλά είναι εντελώς ανεύθυνο», δήλωσε εκπρόσωπος του Ιδρύματος Ηλεκτρονικών Συνόρων (EFF), μιας αμερικανικής Μη Κυβερνητικής Οργάνωσης για την υπεράσπιση της ελευθερίας του Internet και του ιδιωτικού βίου. Μια άλλη δημοφιλής ιστοσελίδα που περιέχει επίσης πολύ ευκρινείς φωτογραφίες από ευαίσθητες εγκαταστάσεις είναι η GlobalSecurity.org, η οποία όμως τηρεί κάποιους κανόνες ασφαλείας. Οι ειδικοί συμφωνούν πάντως στο ότι η τεχνολογία έχει καταρρίψει πλέον τους νόμους και τους κανόνες ασφαλείας και ότι δεν έχει νόημα στην σημερινή εποχή να προσπαθήσει κάποιος να ελέγξει την πληροφορία. Το καλύτερο που μπορεί να κάνει είναι να προσαρμοστεί στις προόδους της τεχνολογίας.

Εκτεταμένη χρήση του συστήματος Google Earth παραδέχθηκαν ότι έκαναν μέλη μιας παλαιστινιακής οργάνωσης προκειμένου να εντοπίσουν τους στόχους των αυτοσχέδιων ρουκετών τους, μέσα στο έδαφος του Ισραήλ. Σχετικά με τα προβλήματα που δημιουργούνται από τις δορυφορικές απεικονίσεις ευαίσθητων περιοχών, η ίδια η εταιρεία Google ανακοίνωσε πρόσφατα ότι βρίσκεται σε επαφή με ειδικούς σε θέματα ασφαλείας με στόχο την ελαχιστοποίηση των κινδύνων από την παροχή τέτοιων εικόνων στο ευρύ κοινό.

Οι Μηχανές Αναζήτησης και τα Προσωπικά Στοιχεία

Μεγάλο θέμα έχει προκύψει τελευταία με το αν οι δημοφιλείς μηχανές αναζήτησης, όπως είναι το Google, το Yahoo!, το MSN κ.ά. θα πρέπει να παραδίδουν τα στοιχεία από τις αναζητήσεις που κάνουν οι χρήστες τους. Οι μηχανές αναζήτησης διατηρούν στοιχεία, όπως είναι οι επιλογές και τα κριτήρια αναζήτησης των χρηστών τους, από τα οποία μπορεί να σχηματισθεί το προφίλ των χρηστών, πράγμα πάρα πολύ χρήσιμο για την προώθηση και τη διαφήμιση προϊόντων και υπηρεσιών.

Πάντως, όσον αφορά το ίδιο το Google, που παραμένει η δημοφιλέστερη μηχανή αναζήτησης, υποχώρησε στις απαιτήσεις της κυβέρνησης της Κίνας, η οποία έχει πάνω από 100 εκατομμύρια ενεργούς χρήστες του Internet, και τοποθέτησε φίλτρα που αποκόπτουν ιστοσελίδες με μη επιθυμητά θέματα για την κυβέρνηση της Κίνας, ενώ δεν υπέκυψε στις πιέσεις της κυβέρνησης των ΗΠΑ για να παραδώσει στοιχεία για το ποιοι χρησιμοποίησαν τη μηχανή του και το τι αναζητούσαν σε κάποια συγκεκριμένη χρονική περίοδο.

Είναι πολύ χαρακτηριστικό ότι αν αναζητήσει κάποιος φωτογραφίες με την λέξη Τιενανμέν, τότε στο μεν αμερικάνικό Google θα εμφανισθεί η γνωστή εικόνα με τα τανκς, ενώ στο κινεζικό Google θα εμφανισθεί μια ωραία φωτογραφία της ίδιας πλατείας με φώτα και λουλούδια. Η κυβέρνηση της Κίνας χρησιμοποιεί ένα από τα πιο προηγμένα συστήματα φιλτραρίσματος ιστοσελίδων και οι μεγάλες μηχανές αναζήτησης έχουν κάνει συμφωνία μαζί της και εμποδίζουν την πρόσβαση σε δικτυακούς τόπους που δεν της είναι αρεστοί. Οι απαγορευμένες ιστοσελίδες ανήκουν σε δύο κύριες κατηγορίες, πολιτικές-ειδησεογραφικές και σεξουαλικού περιεχομένου.

Η Μηχανή Αναζήτησης Προσώπων

Πρόσφατα έκανε την εμφάνισή της η ιστοσελίδα spock.com, η οποία είναι γνωστή ως η Google των ανθρώπων, δηλ. μηχανή αναζήτησης προσώπων, καθώς περιέχει βιογραφίες διασήμων και ασήμων και απώτερος στόχος της είναι να δημιουργηθεί ένα προφίλ για κάθε άνθρωπο που κατοικεί στη Γη.

Οι δημιουργοί της ιστοσελίδας διαπίστωσαν ότι ένα μεγάλο μέρος των αναζητήσεων που γίνονται στο Internet αφορά πρόσωπα, είτε ως αναζήτηση συγκεκριμένων ατόμων είτε ως αναζήτηση συγκεκριμένων δεξιοτήτων και έτσι αποφάσισαν να μαζέψουν πληροφορίες από το Internet, να τις συμπληρώσουν με φωτογραφίες και λέξεις-κλειδιά και να συνδέσουν τα πρόσωπα μεταξύ τους.

Φυσικά, και γι’ αυτήν την ιστοσελίδα υπάρχουν οι υποστηρικτές της, όπως είναι οι εργοδότες που αναζητούν προσωπικό ή οι συγγενείς που αναζητούν αγαπημένα τους πρόσωπα, αλλά και οι επικριτές της, που μιλάνε για παραβίαση των προσωπικών δεδομένων των πολιτών ή για βιογραφίες που δεν ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα και που είναι πολύ δύσκολο να ελεγχθεί η αξιοπιστία τους.

Η Σκοτεινή Πλευρά του Google

Το Google είναι πολύ γνωστό στους παρεικούντες του Διαδικτύου ως η πιο δημοφιλής μηχανή αναζήτησης. Όμως, όπως κάθε νόμισμα έχει δύο όψεις, έτσι και το Google έχει και τη σκοτεινή πλευρά του, καθώς κατηγορείται για λογοκρισία και φακέλωμα των προσωπικών δεδομένων των χρηστών του Internet. Το όνομα Google προέρχεται από τον μαθηματικό όρο Googol, που συμβολίζει τον πολύ μεγάλο αριθμό 10¹⁰⁰, δηλ. τον αριθμό των ιστοσελίδων που οι δύο ιδρυτές της μηχανής αναζήτησης, Πέιτζ και Μπριν, ονειρεύονταν να ταξινομήσουν.

Πολλοί υπερασπιστές των ατομικών δικαιωμάτων μιλούν για τη νέα «αυτοκρατορία του κακού» καθώς το Google είναι σε θέση να γνωρίζει κάθε πότε είμαστε συνδεδεμένοι με το Διαδίκτυο και για πόσο χρόνο, τι ψάχνουμε, τι αγοράζουμε, ποια είναι τα ενδιαφέροντά μας, πού μένουμε και πολλά άλλα. Η κυριαρχία της εταιρείας στη διαφήμιση στο Διαδίκτυο σε συνδυασμό με την κυριαρχία της στη ροή των πληροφοριών που διακινούνται ανάμεσα στους χρήστες, της παρέχουν μια δύναμη πάνω στους πολίτες του κόσμου, που κανείς δεν μπόρεσε να πετύχει μέχρι σήμερα. Είναι γεγονός ότι στην εποχή μας η πληροφορία περισσεύει, αλλά πρέπει να βρεθεί και κάποιος που να μπορέσει να την οργανώσει σωστά και αποδοτικά, έτσι ώστε αυτή να καταστεί χρηστική. Όμως, το Google, από μια πολύ αποδοτική μηχανή αναζήτησης τείνει να εξελιχθεί σε μια ολόκληρη φιλοσοφία εξαιτίας των πολλών υπηρεσιών που μπορεί και προσφέρει.

Τον Φεβρουάριο του 2006 το έγκυρο αμερικανικό περιοδικό Time αναρωτήθηκε : «Μπορούμε να εμπιστευθούμε τα μυστικά μας στο Google;». Πάντως, το 2002 η δημοφιλής μηχανή αναζήτησης δέχθηκε το πρώτο πλήγμα στην αξιοπιστία της όταν μια έρευνα έδειξε ότι η γαλλική και η γερμανική έκδοση του Google λογόκριναν πάνω από 100 ιστοσελίδες με εθνικιστικό και θρησκευτικό περιεχόμενο. Η πιο σοβαρή και ταυτόχρονα πιο γνωστή περίπτωση λογοκρισίας αφορά την κινεζική έκδοση του Google, όπου οι λέξεις κλειδιά «δημοκρατία» και «Θιβέτ» δεν οδηγούν σε κάποια σχετική ιστοσελίδα.

Στο 9^ο Διεθνές Συνέδριο των hackers, το Google κατηγορήθηκε γιατί το όνειρο των ιδρυτών του να ταξινομήσουν ολόκληρο το Διαδίκτυο δεν είναι τίποτα περισσότερο από μια δημαγωγική ιδέα που κρύβει μια στρατηγική πολιτισμικής κυριαρχίας. Οι hackers ισχυρίζονται ότι η πολιτική της εταιρείας να διατηρεί τεράστιες βάσεις δεδομένων με προσωπικά στοιχεία και επιλογές των χρηστών του Διαδικτύου, έχει ως απώτερο στόχο να δημιουργήσει πρότυπα συμπεριφοράς, τα οποία και θα μπορεί να πουλήσει προς κάθε ενδιαφερόμενο. Πάντως, είναι γεγονός ότι το Google έχει απωλέσει την παιδική του αθωότητα και ενώ παραμένει η πιο δημοφιλής μηχανή αναζήτησης, έχει αλλάξει χαρακτήρα και έχει αποκτήσει πρωτόγνωρη δύναμη ενώ ταυτόχρονα δέχεται και έντονη κριτική.

Google και Πνευματικά Δικαιώματα

Τον Μάρτιο του 2007, η εταιρεία Viacom, που είναι ένας κολοσσός στον τομέα του κινηματογράφου, της τηλεόρασης και της ψυχαγωγίας κινήθηκε δικαστικά εναντίον του Google, με αφορμή τα χιλιάδες βίντεο που περιέχει η ιστοσελίδα της YouTube, θυγατρικής του Google, και που μπορούν να παρακολουθούν δωρεάν οι χρήστες του Internet.

Η εταιρεία Viacom, που είναι η κάτοχος των πνευματικών δικαιωμάτων των επίμαχων βίντεο, κάνει λόγο για προσοδοφόρα κλοπή ξένης δουλειάς, ενώ οι υπεύθυνοι του Google ισχυρίζονται ότι καλύπτονται από την αμερικανική νομοθεσία, βάσει της οποίας οι εταιρείες δεν είναι υποχρεωμένες να ελέγχουν το περιεχόμενο που ανεβάζουν οι χρήστες στις ιστοσελίδες τους εκτός κι αν διαπιστωθεί παραβίαση της σχετικής νομοθεσίας.

Google vs Εφημερίδων

Τον Μάρτιο του 2007 δικαστήριο του Βελγίου επιβεβαίωσε πρωτόδικη καταδίκη του Google για παραβίαση των πνευματικών δικαιωμάτων βελγικών εφημερίδων. Το πρόβλημα ήταν ότι η δημοφιλής μηχανή αναζήτησης δημοσίευε αποσπάσματα από άρθρα των εφημερίδων αυτών, χωρίς προηγουμένως να ζητήσει την σχετική άδεια. Είναι γεγονός ότι πολλοί δημοφιλείς δικτυακοί τόποι (Web sites) αλλά και πύλες (portals) στηρίζουν ένα μεγάλο μέρος της επισκεψιμότητάς τους στη δημοσίευση περιεχομένου, για το οποίο όμως αγνοούν ότι προστατεύεται από πνευματικά δικαιώματα.

Την ίδια εποχή έληξε κοινή συναινέση η διετής διαμάχη του Google με το Γαλλικό Πρακτορείο Ειδήσεων (AFP), η οποία είχε ξεκινήσει όταν το Πρακτορείο κατηγόρησε τη δημοφιλή μηχανή αναζήτησης για παραβίαση των πνευματικών του δικαιωμάτων από τη δημοσίευση χωρίς άδεια στην υπηρεσία Google News ειδήσεων και φωτογραφιών. Οι δικηγόροι του Google ισχυρίστηκαν ότι η αναδημοσίευση ειδήσεων και φωτογραφιών είναι καθόλα νόμιμη και δεν γίνεται καμία παραβίαση πνευματικών δικαιωμάτων καθώς έτσι η ιστοσελίδα του Γαλλικού Πρακτορείου Ειδήσεων αποκτά μεγαλύτερη επισκεψιμότητα και άρα δεν βλάπτονται τα συμφέροντά του.

Πάντως, μπορεί το Google να έχασε μια μάχη με τις βελγικές εφημερίδες, αλλά δείχνει να κερδίζει τον πόλεμο. Τον Σεπτέμβριο του 2007, η γηραιά κυρία του αμερικανικού Τύπου, η γνωστή εφημερίδα «New York Times», είδε και αποείδε και αποφάσισε να διαθέσει δωρεάν μέσω της επίσημης ιστοσελίδας της τα αρχεία από παλαιότερα τεύχη, κυρίως πρωτοσέλιδα και άρθρα, μερικά από τα οποία έχουν σημαντική ιστορική αξία. Την ανάγκη αναστολής της επί πληρωμή υπηρεσίας, που εφάρμοζε μέχρι πρόσφατα η μεγάλη αμερικανική εφημερίδα, υπαγόρευσαν οι νόμοι της αγοράς, καθώς διαπιστώθηκε ότι τα έσοδα από τις διαφημίσεις με τις δωρεάν δημοσιεύσεις και την συνεπακόλουθη αύξηση της επισκεψιμότητας θα είναι σαφώς περισσότερα από την ετήσια συνδρομή των 50 δολαρίων που ζητούσε η εφημερίδα από τον κάθε χρήστη.

Ένα άλλο πρόβλημα ήταν ότι πολλοί ηλεκτρονικοί συνδρομητές της εφημερίδας κατέβαζαν τα αρχεία που επιθυμούσαν και μετά τα δημοσίευαν δωρεάν σε προσωπικά τους blogs (ιστολόγια ή διαδικτυακά ημερολόγια). «Με την απόφαση αυτή τελειώνει κάθε ελπίδα χρέωσης περιεχομένου στο Διαδίκτυο. Το περιεχόμενο είναι σήμερα και για πάντα δωρεάν». Είναι γεγονός πάντως ότι οι μεγαλύτερες και εγκυρότερες εφημερίδες του πλανήτη δείχνουν να κατασταλάζουν οριστικά στη στρατηγική της δωρεάν παροχής της ύλης τους.

Η νομοθεσία πολλών ευρωπαϊκών χωρών αντιμετωπίζει τα sites όπως είναι το Google όχι ως απλούς διανομείς περιεχομένου, αλλά ως μέσα ενημέρωσης, όπως είναι οι εφημερίδες και η τηλεόραση, με τις ίδιες υποχρεώσεις για την τήρηση των νόμων και των κανόνων δεοντολογίας. Πάντως είναι γεγονός ότι «το νομικό πλαίσιο για την προστασία των πνευματικών δικαιωμάτων εξελίσσεται πολύ αργά ενώ η τεχνολογία και το Internet εξελίσσονται πολύ γρήγορα».

Συνεργασία Yahoo – Κίνας

Εκτός από το Google, μια άλλη μεγάλη μηχανή αναζήτησης που εδρεύει στις ΗΠΑ, η Yahoo, αλλά ακόμα και η Microsoft, έχουν κατηγορηθεί κατά καιρούς ότι λογοκρίνουν το περιεχόμενο των ιστοσελίδων που εμφανίζονται στους Κινέζους χρήστες του Internet, συνεργαζόμενοι έτσι απόλυτα με το καθεστώς. Οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων έχουν κατηγορήσει την Yahoo ότι έχει παραδώσει στις κινεζικές αρχές στοιχεία από μηνύματα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, με βάση τα οποία έχουν συλληφθεί πολλοί Κινέζοι διαφωνούντες.

Η ίδια η εταιρεία ισχυρίζεται ότι είναι υποχρεωμένη να σέβεται τους νόμους των χωρών στις οποίες λειτουργεί και συμπληρώνει ότι είναι καλύτερα να προσφέρεις στους Κινέζους χρήστες του Internet λίγες πληροφορίες, παρά καθόλου. Πάντως, μετά από την έντονη αντίδραση του Κογκρέσου των ΗΠΑ, οι υπεύθυνοι της εταιρείας ανακοίνωσαν τον Νοέμβριο του 2007 ότι θα καταβάλουν αποζημίωση σε δύο αντιφρονούντες δημοσιογράφους, οι οποίοι φυλακίστηκαν από την κινεζική κυβέρνηση με βάση στοιχεία που παρέδωσε η ίδια η Yahoo στις Αρχές.

Η Εκπόρνευση (Σκοτεινή Πλευρά) του Internet

Όταν ένα απόγευμα του έτους 2000, ένας 13χρονος Αμερικανός μαθητής καθόταν χαρούμενος μπροστά στον υπολογιστή του για να δοκιμάσει την καινούργια του Web camera και να γνωρισθεί με άτομα της ηλικίας του, δεν θα μπορούσε να φανταστεί ότι βρισκόταν πολύ κοντά στο τέλος της παιδικής του αθωότητας και στην αρχή μιας καριέρας ως ανήλικος σταρ της διαδικτυακής πορνογραφίας.

Ο ανήλικος ξεκίνησε αμέσως τις ζωντανές επικοινωνίες μέσω του Διαδικτύου σ’ ένα δημοφιλές chat room και φαινόταν πολύ ενθουσιασμένος από τις γνωριμίες που έκανε, όταν κάποιος ενήλικος τού πρότεινε ένα σεβαστό χρηματικό ποσό αν έβγαζε τα ρούχα του μπροστά στην κάμερα. Ο ανήλικος το δέχθηκε αμέσως χωρίς να μπορεί να υποψιασθεί τίποτα και χωρίς να είναι σε θέση να φαντασθεί το τι θα ακολουθούσε. Άλλωστε, όπως δήλωσε και ο ίδιος αργότερα «και στην πισίνα βγάζω πολύ άνετα τα ρούχα μου».

Στα επόμενα 5 χρόνια, ο ανήλικος Αμερικανός αποκόμισε εκατοντάδες χιλιάδες δολάρια από περίπου 1.500 «χρήστες-πελάτες» στήνοντας ολόκληρες παραστάσεις με ζωντανό σεξ μπροστά στην κάμερά του. Ο ίδιος δίνει τη δική του εξήγηση στην περιπέτειά του : «Ήθελα απλά να κάνω φίλους». Σήμερα συνεργάζεται με το FBI και τη δικαιοσύνη για τη διαλεύκανση διαδικτυακών εγκλημάτων.

Η περίπτωση του νεαρού Αμερικανού σίγουρα δεν είναι η μοναδική. Είναι γεγονός ότι τελευταία όλο και περισσότεροι ανήλικοι εθίζονται στο εύκολο και γρήγορο χρήμα πουλώντας γυμνές του φωτογραφίες σε ενήλικους μέσα από νόμιμες ιστοσελίδες. Και όσο τα χρήματα και τα κομπλιμέντα αυξάνονται, τόσο και οι φωτογραφίες γίνονται όλο και πιο τολμηρές έως και πορνογραφικές με ζωντανό σεξ. Πρόκειται για μια νέα μορφή σεξουαλικής εκμετάλλευσης ανηλίκων, η έκταση της οποίας είναι ουσιαστικά αδύνατο να διαπιστωθεί και φυσικά να αντιμετωπισθεί καθώς αυτές οι ιστοσελίδες περνούν απαρατήρητες από την Αστυνομία. Ανήλικοι δημιουργούν προσωπικές πορνογραφικές ιστοσελίδες στις οποίες πρωταγωνιστούν οι ίδιοι, επί πληρωμή, από την ασφάλεια του δωματίου τους, ενώ οι γονείς τους μπορεί να βρίσκονται στο διπλανό δωμάτιο. Είναι γνωστοί με το όνομα camwhores, δηλ. πόρνες της κάμερας.

Οι «πελάτες» αυτών των ιστοσελίδων μπορούν να παρακολουθούν τις δημόσιες εμφανίσεις των ανηλίκων ή και να επιλέξουν ιδιωτικές παραστάσεις και να επικοινωνούν με τους ανήλικους σε πραγματικό χρόνο, ζητώντας τους την ικανοποίηση προσωπικών επιθυμιών. Φυσικά, στη δεύτερη περίπτωση αυξάνεται και το κοστολόγιο της παροχής υπηρεσιών. Από έρευνα που έκανε η εφημερίδα «New York Times» τον Ιανουάριο του 2006 με βάση τα στοιχεία από τις πιστωτικές κάρτες των πελατών μιας πορνογραφικής ιστοσελίδας ενός ανηλίκου, διαπιστώθηκε ότι οι περισσότεροι πελάτες του ήταν γιατροί, δικηγόροι, επιχειρηματίες και εκπαιδευτικοί.

Θύμα βιασμού έπεσε τον Νοέμβριο του 2005 μια 15χρονη ελληνίδα μαθήτρια από έναν 28χρονο που γνώρισε μέσω του Internet. Ενώ για μεγάλο χρονικό διάστημα συναντιόντουσαν σε δημόσιο χώρο, κατάφερε τελικά να την παρασύρει σε ερημική τοποθεσία και να προβεί σε ασελγείς πράξεις πάνω της. Τον Οκτώβριο του 2006 συνελήφθη στην Αθήνα ένας 50χρονος διαδικτυακός σωματέμπορος, ο οποίος είχε μετατρέψει ένα διαμέρισμα σε υπερσύγχρονο στούντιο και από εκεί μετέδιδε ζωντανά μέσω του Internet και έναντι αδράς αμοιβής ερωτικές περιπτύξεις με γυναίκες που είχε εντοπίσει μέσω αγγελιών.

Απόπειρες Αυτοκτονίας και Διάσωση στο Διαδίκτυο

Μεγάλη επιτυχία σημείωσε το Τμήμα Δίωξης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος της Ασφάλειας Αττικής, όταν τον Οκτώβριο του 2006 κατόρθωσε να εντοπίσει από τα ηλεκτρονικά του ίχνη έναν 13χρονο μαθητή που είχε προαναγγείλει στο ηλεκτρονικό του ημερολόγιο (ιστολόγιο, blog) ότι θα έκανε απόπειρα αυτοκτονίας. Αμέσως ειδοποιήθηκαν οι γονείς του και η απόπειρα αυτοκτονίας απετράπη. Πρόκειται για την πέμπτη απόπειρα αυτοκτονίας ανηλίκου μέσω Internet που πρόλαβαν οι αστυνομικοί της αρμόδιας υπηρεσίας. Οι αιτίες που έσπρωξαν τους ανήλικους να επιλέξουν την αυτοκτονία και να κάνουν γνωστές τις προθέσεις τους στο Internet ήταν συνήθως το αυστηρό οικογενειακό περιβάλλον, οι κακοί βαθμοί στο σχολείο και ο εθισμός στον τζόγο.

Η μοναδική μέχρι στιγμής γνωστή περίπτωση όπου ανήλικος αυτοκτόνησε σύμφωνα με οδηγίες που πήρε από άλλον χρήστη του Internet έλαβε χώρα τον Σεπτέμβριο του 2004 στην Κρήτη, όταν ένας 18χρονος έδωσε τέλος στη ζωή του πίνοντας ένα φυτοφάρμακο. Πάντως, σε μια υπόθεση αυτοκτονίας στη Μεγάλη Βρετανία που έλαβε χώρα στον Μάρτιο του 2007 και που μεταδόθηκε ζωντανά στο Διαδίκτυο από τον ίδιο τον αυτόχειρα, οι δικαστικές αρχές κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι δεν έφεραν καμία ευθύνη οι άλλοι χρήστες που παρακολουθούσαν online το συμβάν.

Δεν είναι λίγοι εκείνοι που υποστηρίζουν ότι το Internet έχει γίνει το υποκατάστατο της παρέας, αλλά τελικά οι νέοι καταλήγουν να αισθάνονται ακόμα πιο αποξενωμένοι καθώς στο Διαδίκτυο δεν υπάρχει η προσωπική επαφή και επικοινωνία. Η ανωνυμία και η απρόσωπη σχέση που υπάρχουν στο Διαδίκτυο δημιουργούν ένα αίσθημα ελευθερίας και έτσι οι έφηβοι μπορούν να θίξουν όποιο θέμα τους απασχολεί χωρίς ωστόσο να κινδυνεύουν να στιγματιστούν στον κοινωνικό τους περίγυρο. Το Internet αποτελεί την εύκολη λύση για επικοινωνία και εξωτερίκευση των συναισθημάτων τους, αλλά όχι και την καλύτερη, λένε οι ειδικοί.

Είναι γεγονός ότι το Internet έχει αναλάβει τον ρόλο του ψυχαναλυτή για τους εφήβους που αντιμετωπίζουν ψυχολογικά ή οικογενειακά προβλήματα, καθώς αποτελεί την ευκολότερη λύση και το πιο πρόσφορο μέσο για να προβάλουν τις σκέψεις και τα προβλήματά τους.

Η Πανευρωπαϊκή Ημέρα Ασφαλούς Διαδικτύου

Η 7^η Φεβρουαρίου έχει καθιερωθεί από το 2004 ως η Πανευρωπαϊκή Ημέρα Ασφαλούς Διαδικτύου (Safer Internet Day). Η ημέρα αυτή εορτάζεται ταυτόχρονα σε 29 ευρωπαϊκές χώρες, στα πλαίσια της Πανευρωπαϊκής Εκστρατείας Ενημέρωσης και Επαγρύπνησης για ένα Ασφαλέστερο Διαδίκτυο και υλοποιείται υπό την αιγίδα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και με την εποπτεία του Πανευρωπαϊκού Δικτύου Εθνικών Κόμβων Insafe. Την εβδομάδα που περιλαμβάνει την ημέρα αυτή, ο Ελληνικός Κόμβος Ενημέρωσης για ένα Ασφαλέστερο Διαδίκτυο (SafeNetHome) διοργανώνει στην ιστοσελίδα http://www.saferinternet.gr ένα κουίζ γνώσεων για τους μαθητές των ελληνικών σχολείων.

Στον διαγωνισμό που έγινε τον Φεβρουάριο του 2007 με την ευκαιρία της Παγκόσμιας Ημέρας Ασφαλούς Διαδικτύου, οι μαθητές των δημοτικών σχολείων της Παναγιάς Θάσου και του Κολεγίου Αθηνών κέρδισαν δύο από τα τέσσερα βραβεία σε πανευρωπαϊκό επίπεδο. Μ’ ένα ιντερνετικό πόστερ και μια παρουσίαση σε μορφή παιχνιδιού για τους κινδύνους που κρύβει το Internet, οι 21 μαθητές από τη Θάσο πήραν μέρος στην κατηγορία «Η δύναμη της εικόνας» και πώς αυτή μπορεί να παραπλανήσει τους χρήστες. Οι μαθητές ήταν πολύ εφευρετικοί : παρουσίασαν το Διαδίκτυο σαν μια μεγάλη πόρτα, που όταν την ανοίγεις εμφανίζονται κι άλλες πόρτες που οδηγούν σε μη ασφαλείς σελίδες.

Οι 26 μαθητές του δημοτικού σχολείου του Κολεγίου Αθηνών κέρδισαν το βραβείο στην κατηγορία «Η Δεοντολογία του Διαδικτύου», που είναι γνωστή με τον όρο Netiquette. Σε συνεργασία μ’ ένα σχολείο από την Τσεχία, δημιούργησαν ένα βίντεο σχετικά με τους κινδύνους που υπάρχουν στο Internet και παρουσίασαν πολύ παραστατικά τις παγίδες του Διαδικτύου μέσα από ιστορίες με ζωάκια. Για το έτος 2008, ο διαγωνισμός Safer Internet Day καλεί τους μαθητές των σχολείων να δημιουργήσουν μια ομαδική εργασία με θέμα «ΕΣΥ καθορίζεις τη ζωή σου στους εικονικούς κόσμους», σε αρχείο εικόνας, ήχου ή βίντεο. Θα επιλεχθούν έξι νικητές απ’ όλη την Ευρώπη.

Φραγή των Dialers από την ΕΕΤΤ

Η ΕΕΤΤ (Εθνική Επιτροπή Τηλεπικοινωνιών και Ταχυδρομείων) πήρε μια σημαντική απόφαση τον Αύγουστο του 2006 στο θέμα της αντιμετώπισης των πολύ υψηλών χρεώσεων των τηλεφωνικών λογαριασμών των χρηστών του Internet από τα προγράμματα που είναι γνωστά με τον όρο dialers. Τα προγράμματα dialers, που είναι πολύ μικρά σε μέγεθος (50 – 80 KBytes), έχουν εξελιχθεί σε αληθινή μάστιγα των χρηστών του Internet καθώς εγκαθίστανται στους υπολογιστές τους εν αγνοία τους και η δουλειά τους είναι να αποσυνδέσουν την κλήση που γίνεται προς τον τοπικό πάροχο υπηρεσιών Internet (ISP) μέσω ενός αριθμού ΕΠΑΚ και να καλέσουν αθόρυβα έναν άλλον πάροχο που βρίσκεται σε μια μακρινή και συνήθως υπερατλαντική χώρα, οπότε η χρέωση του τηλεφωνικού λογαριασμού του χρήστη είναι υπέρογκη.

Για να μπορέσουμε να καταλάβουμε το μέγεθος αυτής της απάτης, αρκεί να αναφέρουμε ότι ενώ η χρέωση ΕΠΑΚ για σύνδεση στο Internet για τις ώρες μη αιχμής είναι 0,0029 € το λεπτό και για τις ώρες αιχμής 0,0058 € το λεπτό, η χρέωση μέσω ενός προγράμματος dialer μπορεί να φθάσει έως και τα 2 € το λεπτό. Στις αρχές του 2007 συνελήφθη ένας 57χρονος τεχνικός, ο οποίος είχε αποκομίσει τεράστια κέρδη από ένα πρόγραμμα dialer που είχε δημιουργήσει και το οποίο ήταν κρυμμένο σε διαφημιστικά σποτ, εγκαθίστατο αυτόματα στον υπολογιστή του χρήστη και έκανε εκτροπή των τηλεφωνικών κλήσεων του modem προς το εξωτερικό. Θύματά του είχαν πέσει πολλές δημόσιες υπηρεσίες αλλά και η ίδια η Γενική Αστυνομική Διεύθυνση Αθηνών.

Η ΕΕΤΤ αποφάσισε να μπλοκάρει τους τηλεφωνικούς αριθμούς μερικών χωρών που βρίσκονται στον Ατλαντικό και στον Ειρηνικό Ωκεανό καθώς έχει διαπιστωθεί ότι προς τα εκεί κατευθύνονται οι κλήσεις πολλών απ’ αυτά τα προγράμματα. Έτσι, όποιος θελήσει να τηλεφωνήσει σ’ αυτές τις χώρες, θα πρέπει να ζητήσει προηγουμένως άρση φραγής. Η ΕΕΤΤ ανακοίνωσε ότι αυτή η φραγή είναι προσωρινή για έξι μήνες και με προοπτική επέκτασης αν χρειασθεί, ενώ η λίστα με τους διεθνείς φραγμένους προορισμούς θα συμπληρώνεται ή και θα τροποποιείται από την ίδια με βάση τα στοιχεία που θα συλλέγει.

Η ΕΕΤΤ προχώρησε ακόμα παραπέρα και τον Σεπτέμβριο του 2007 με απόφασή της υποχρέωσε τις εταιρείες παροχής τηλεφωνικών υπηρεσιών να μην χρεώνουν την αναμονή των συνδρομητών μέχρι αυτοί να μπορέσουν να συνδεθούν με την υπηρεσία που καλούν καθώς και να ενημερώνονται οι χρήστες όταν πρόκειται να συνδεθούν με υπηρεσίες υψηλής χρέωσης, όπως είναι και η περίπτωση των dialers. Ακόμη, η ΕΕΤΤ επέβαλε τσουχτερά πρόστιμα σε δύο εταιρείες παροχής τηλεφωνικών υπηρεσιών για υπερχρέωση των συνδρομητών τους από ενεργοποίηση και λειτουργία dialers, χωρίς τη συγκατάθεσή τους.

Η πλέον αποτελεσματική λύση για την αντιμετώπιση της μάστιγας των dialers είναι η αναβάθμιση της γραμμής που χρησιμοποιούμε για σύνδεση στο Internet, από PSTN ή ISDN σε ADSL. Υπολογίζεται ότι με μια μέση χρήση του Internet για 2 ώρες την ημέρα, το κόστος χρήσης της απλής γραμμής PSTN ή ISDN αρχίζει να ξεπερνάει το κόστος της γραμμής ADSL, το οποίο είναι βέβαια σταθερό, ανεξαρτήτως της διάρκειας σύνδεσής μας στο Internet.

Μια άλλη λιγότερο αποτελεσματική λύση είναι η χρήση της υπηρεσίας φραγής διεθνών κλήσεων και βέβαια οι χρήστες του Διαδικτύου θα πρέπει να είναι πάντα πολύ προσεκτικοί στις ιστοσελίδες που επισκέπτονται και να κλείνουν αμέσως τα pop-up παράθυρα που εμφανίζονται ανεξέλεγκτα και να μην εγκαθιστούν στον υπολογιστή τους άγνωστα προγράμματα. Επίσης, να κάνουν τακτικά έλεγχο στις ρυθμίσεις του modem του υπολογιστή τους.

Διακίνηση Απόρρητων Στρατιωτικών Στοιχείων

Μόνο το έτος 2006 συνελήφθησαν πέντε πολίτες για διακίνηση απόρρητων στρατιωτικών πληροφοριών μέσω του Διαδικτύου. Και οι πέντε είχαν πρόσφατα απολυθεί από τον στρατό. Στις δύο απ’ αυτές τις περιπτώσεις εντοπίσθηκαν σε πρόγραμμα ανταλλαγής αρχείων, όπου μπορούσε να έχει πρόσβαση ο καθένας, έγγραφα στρατιωτικού περιεχομένου με πληροφορίες για στρατιωτικές εγκαταστάσεις, για σχέδια επιστράτευσης και για στρατιωτικό προσωπικό.

Επιστροφή Φόρου με Ψευδείς Δηλώσεις Μέσω Internet

Τον Οκτώβριο του 2005 εντοπίστηκε κύκλωμα στο οποίο εμπλέκονταν και φοροτεχνικοί, όπου με ψευδείς δηλώσεις και πλαστά στοιχεία δηλώνονταν υψηλές δαπάνες σε φορολογικές δηλώσεις που υποβάλλονταν μέσω του Internet, τέτοιες ώστε η τελική επιστροφή φόρου να ήταν οριακά χαμηλότερη των 1.500 € και έτσι να αποφεύγεται ο έλεγχος των παραστατικών. Το παράπτωμα εντοπίσθηκε καθώς όλες αυτές οι δηλώσεις έφεραν τον ίδιο τραπεζικό λογαριασμό για την πίστωση της επιστροφής φόρου.

Έναν χρόνο αργότερα, τον Οκτώβριο του 2006, ένας 36χρονος στην Αθήνα κατάφερε να αποκτήσει πρόσβαση στους κωδικούς δεκάδων πολιτών, με συνέπεια να υποβάλει εικονικές φορολογικές δηλώσεις μέσω του TaxisNet και όχι μόνο να εισπράξει επιστροφές φόρων αλλά και να πετύχει την έγκριση πολλών καταναλωτικών δανείων.

Οι Υπολογιστές Ζόμπι

Μια καινούργια μάστιγα που έχει προκύψει από την παγκοσμιοποίηση του Internet είναι οι λεγόμενοι «υπολογιστές ζόμπι», δηλ. μεγάλα συστήματα υπολογιστών που έχουν μετατραπεί σε πειθήνια όργανα κάποιων κακόβουλων hackers, οι οποίοι με τη σειρά τους αποτελούν μέρος ενός ευρύτερου κυκλώματος. Ο σκοπός που γίνεται αυτό είναι για να χρησιμοποιούνται στην αναμετάδοση των spam e-mails, να επιτίθενται σε μεγάλους δικτυακούς τόπους ή και για να υποκλέπτουν προσωπικά δεδομένα των χρηστών.

Υπολογίζεται ότι το 1/4 των υπολογιστών που χρησιμοποιούνται ως servers στο Internet, που είναι περίπου 6 εκατομμύρια, είναι μολυσμένοι με κρυφό λογισμικό που τους μετατρέπει σε κακόβουλα δίκτυα, εν αγνοία των διαχειριστών τους, που είναι γνωστά με τον όρο botnets. Ένας υπολογιστής που, χωρίς να υπάρχει προφανής λόγος, καθυστερεί σημαντικά ή «σέρνεται» όπως λένε οι ειδικοί των υπολογιστών, ή ακόμη κολλάει ή σβήνει ξαφνικά, ενδέχεται να έχει πέσει θύμα τέτοιων ενεργειών και να έχει μετατραπεί σε ζόμπι.

Μαζική Επίθεση σε Διακομιστές (Servers)

Τον Φεβρουάριο του 2007 σημειώθηκε στις ΗΠΑ μια από τις μεγαλύτερες επιθέσεις των τελευταίων ετών, του είδους που είναι γνωστό με τον όρο DoS (Denial of Service, Άρνηση Υπηρεσίας), δηλ. η μαζική αποστολή χιλιάδων ή και εκατομμυρίων μηνυμάτων σε κεντρικούς υπολογιστές, που είναι γνωστοί με τον όρο διακομιστές (servers), ώστε αυτοί να μην μπορούν να ανταποκριθούν στον φόρτο αυτόν και να καταρρεύσουν.

Στόχος της συγκεκριμένης επίθεσης ήταν τρεις διακομιστές που είναι γνωστοί ως DNS, δηλ. Domain Name Servers (Διακομιστές Ονομάτων Χώρου), που η δουλειά τους είναι να αντιστοιχίζουν τα ονόματα των διευθύνσεων του Internet με τις αντίστοιχες IP διευθύνσεις. Χάρη, όμως, στην άμεση κινητοποίηση των διαχειριστών των υπολογιστών, το συμβάν αυτό πέρασε απαρατήρητο από τους τελικούς χρήστες του Internet και αυτό αποδεικνύει ότι η αποκεντρωμένη δομή του Διαδικτύου και η χρήση εφεδρικών συστημάτων αποτελούν δύο πολύ αποτελεσματικές τακτικές.

Μια Πρωτότυπη Βιομηχανική Κατασκοπεία

Μια μοναδική, ακόμη και για τα παγκόσμια χρονικά, υπόθεση βιομηχανικής κατασκοπείας απασχόλησε την ελληνική αστυνομία τον Φεβρουάριο του 2007. Δράστης ήταν ένας 27χρονος Ουκρανός επιχειρηματίας, ο οποίος είχε καταφέρει να μετατρέψει τον φορητό υπολογιστή ενός άλλου επιχειρηματία, στον οποίο εργαζόταν ως υπάλληλος προτού ανοίξει τη δική του επιχείρηση, σε κοριό (αναμεταδότη) και έτσι ήταν σε θέση να γνωρίζει εκ των προτέρων τις κινήσεις του αντιπάλου του.

Οι αστυνομικοί ανακάλυψαν έκπληκτοι ότι στον φορητό υπολογιστή του θύματος είχε εγκατασταθεί εν αγνοία του ένα πρόγραμμα που κατέγραφε τα e-mails αλλά και μέσω του μικροφώνου του υπολογιστή και τις συνομιλίες που γίνονταν στο γραφείο του. Όλα αυτά τα δεδομένα, δηλ. τα e-mails και οι φωνητικές συνομιλίες, μεταφέρονταν αυτόματα μέσω του Internet, δηλ. γίνονταν upload, σ’ έναν FTP server, τον οποίο διαχειριζόταν ο 27χρο-νος δράστης, ο οποίος φυσικά εκμεταλλευόταν στο έπακρο και προς δικό του όφελος όλες αυτές τις πληροφορίες.

Μια Νέα Μορφή Πολέμου – Ο Κυβερνοπόλεμος

Είναι γεγονός ότι θα πρέπει να ετοιμαζόμαστε για μια νέα μορφή πολέμου, τον Κυβερνοπόλεμο. Η ηλεκτρονική κατασκοπεία βρίσκεται στο επίκεντρο ενός νέου Ψυχρού Πολέμου που διεξάγεται αυτή τη φορά στο Διαδίκτυο και ήδη οι πρόσφατες διαδικτυακές επιθέσεις, όσο ακίνδυνες κι αν είναι τις περισσότερες φορές, έχουν δημιουργήσει μεγάλο, ψυχολογικό κυρίως, φόβο. Σε αληθινή υπερδύναμη του Κυβερνοχώρου τείνει να εξελιχθεί η Κίνα, καθώς τον Ιούνιο του 2007 διαπιστώθηκε εισβολή Κινέζων hackers στο Αμερικανικό Πεντάγωνο και μάλιστα στο γραφείο του υπουργού Άμυνας των ΗΠΑ. Το αποτέλεσμα ήταν να τεθούν προσωρινά εκτός λειτουργίας 1.500 υπολογιστές του στρατού των ΗΠΑ.

Είχε προηγηθεί λίγες μέρες νωρίτερα ηλεκτρονική επίθεση στο γραφείο της Γερμανίδας Καγκελαρίου και σε τρία υπουργεία της Γερμανίας. Οι Γερμανοί ισχυρίζονται ότι ο όγκος αλλά και η φύση των δεδομένων που εκλάπησαν φανερώνουν κινεζική εισβολή. Η ίδια η κινεζική κυβέρνηση αρνήθηκε οποιαδήποτε ανάμειξη και στις δύο αυτές ηλεκτρονικές επιθέσεις. Οι Αμερικανικοί είναι πεπεισμένοι ότι η Κίνα ετοιμάζεται για αληθινό πόλεμο και δοκιμάζει τον τρόπο που θα μπορούσε να πλήξει την πλήρως ηλεκτρονικά δικτυωμένη αμερικανική πολεμική μηχανή, διεξάγοντας μεγάλης κλίμακας αναγνωριστικές επιχειρήσεις στα δίκτυα υπολογιστών των ΗΠΑ.

Ήδη, πρόσφατα το Αμερικανικό Πεντάγωνο ανακοίνωσε ότι έθεσε σε λειτουργία την Κυβερνοδιοίκηση (Cyber Command), δηλ. μια νέα στρατιωτική μονάδα που δεν θα ασχολείται με όπλα και με πυραύλους αλλά με οπτικές ίνες, με δορυφόρους και με τον Κυβερνοχώρο. Εξαιτίας της πολύ μεγάλης εξάρτησής του από την ψηφιακή τεχνολογία, ο αμερικανικός στρατός είναι απόλυτα εξαρτημένος από τα δίκτυα επικοινωνιών. Διαθέτει ένα τεράστιο δίκτυο με την ονομασία GIG (Global Information Grid), το οποίο βασίζεται στους δορυφόρους και στις οπτικές ίνες.

Ο Κυβερνοπόλεμος θεωρείται ότι είναι ένα ευαίσθητο θέμα καθώς είναι πολύ δύσκολο να εντοπισθούν οι επιτιθέμενοι. Η αναρχία που υπάρχει στον Κυβερνοχώρο παρομοιάζεται με την πειρατεία στις θάλασσες. Θα πρέπει να έχουμε υπόψη μας ότι υπάρχουν σήμερα παράνομες οργανώσεις που προσφέρουν επί πληρωμή έτοιμα δίκτυα για να μπορέσει να εξαπολύσει κάποιος τρίτος μια επίθεση σε δίκτυα υπολογιστών. Πάντως, είναι γεγονός ότι οι σύγχρονες στρατιωτικές δυνάμεις πολλών μεγάλων χωρών έχουν αναπτύξει μια πολύ ισχυρή εξάρτηση από τους υπολογιστές και το Διαδίκτυο, την οποία εξάρτηση προσπαθούν να εκμεταλλευθούν ως αδυναμία άλλες, ίσως λιγότερες δυνατές, χώρες.

Γνωστή μεγάλη εταιρεία που εξειδικεύεται σε θέματα ασφάλειας υπολογιστών, ανακοίνωσε ότι ο «ψυχρός κυβερνοπόλεμος» θα αποτελεί μια από τις μεγαλύτερες απειλές για την ασφάλεια τα επόμενα χρόνια καθώς δεκάδες χώρες δοκιμάζουν σιωπηλά τη χρήση του Διαδικτύου ως όπλου. Οι χώρες αυτές υιοθετούν και τελειοποιούν τις τακτικές των hackers για να χτυπήσουν χρηματαγορές, κυβερνητικές υπηρεσίες και άλλες κρίσιμες υποδομές ή και για να κάνουν υποκλοπές πληροφοριών. Δοκιμάζουν συστηματικά τα δίκτυα υπολογιστών άλλων χωρών αναζητώντας πιθανές αδυναμίες.

Πόλεμος Ρωσίας – Εσθονίας στο Internet

Στις αρχές του 2007, hackers, που ήταν πολύ πιθανό να προέρχονταν από τη Ρωσία, επιτέθηκαν σε πολλές ιστοσελίδες υπουργείων, τραπεζών και οργανισμών της γειτονικής Εσθονίας. Η Εσθονία, που μπορεί να είναι μια μικρή, αλλά πολύ καλά δικτυωμένη χώρα στο Internet, είχε πρόσφατα απομακρύνει ένα σοβιετικό πολεμικό μνημείο του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου από το κέντρο της πρωτεύουσάς της Ταλίν.

Επρόκειτο για την πρώτη ευθεία επίθεση της Ρωσίας σε χώρα μέλος του ΝΑΤΟ, ενώ η ίδια η ρωσική κυβέρνηση ισχυρίστηκε ότι η ηλεκτρονική επίθεση έγινε από αγανακτισμένους Ρώσους πολίτες. Εκείνο που ήταν πρωτοφανές ήταν η πολύ μεγάλη διάρκεια αυτών των επιθέσεων, κάτι που έκανε τον εκπρόσωπο του υπουργείου Άμυνας της Εσθονίας να αναρωτηθεί αν μια τέτοια επίθεση μέσα από το Διαδίκτυο μπορεί να εκληφθεί ως πολεμική ενέργεια.

Η Ρωσία διαθέτει μεγάλη κοινότητα hackers και ειδικών που επινοούν ιούς για επιθέσεις σε υπολογιστές, ενώ έχει κατηγορηθεί και παλαιότερα για παρόμοιες επιθέσεις στις ΗΠΑ και την Ουκρανία. Η Εσθονία, από τη μεριά της, διαθέτει ένα από τα ανεπτυγμένα δίκτυα Internet στην Ευρώπη και είναι πρωτοπόρος στην εγκατάσταση κυβερνητικών ιστοσελίδων. Θεωρείται μάλιστα ότι βρίσκεται δεύτερη, αμέσως μετά τις ΗΠΑ, στην ψηφιοποίηση των υπηρεσιών.

Από την άλλη μεριά, η Ρωσία θεωρείται από πολλούς ειδικούς ως η πρώτη μεγάλη δύναμη που έχει ασχοληθεί με θέματα Κυβερνοπολέμου.

Απρόσμενη Προβολή Πορνογραφικού Υλικού

Σε μια πολύ δύσκολη θέση βρέθηκε τον Οκτώβριο του 2004 μια δασκάλα στις ΗΠΑ όταν κατά τη διάρκεια του μαθήματος, ο υπολογιστής της τάξης άρχισε ξαφνικά να εμφανίζει ασταμάτητα διαφημίσεις με πορνογραφικό υλικό καθώς κάποια παιδιά είχαν περιηγηθεί νωρίτερα στο Internet. Η ίδια ισχυρίστηκε πως έκανε ό,τι μπορούσε για να σταματήσει την προβολή του επικίνδυνου για τα παιδιά υλικού αλλά και για να τα αποτρέψει να βλέπουν προς τον υπολογιστή, αλλά δεν τα κατάφερε και πολλά παιδιά είδαν τις διαφημίσεις για πολλή ώρα.

Η ίδια συνελήφθη από τις αρχές και προσήχθη σε δίκη με την κατηγορία ότι εξέθεσε τους μαθητές σε κίνδυνο. Πάντως, η κοινή γνώμη της πόλης όπου δούλευε είναι διχασμένη. Πολλοί γονείς ισχυρίζονται ότι η δασκάλα θα μπορούσε να είχε αποφύγει αυτήν την επικίνδυνη κατάσταση είτε σκεπάζοντας την οθόνη του υπολογιστή μ’ ένα ρούχο ή τραβώντας την πρίζα, υπονοώντας έτσι ότι υπήρχε σκοπιμότητα, ενώ υπάρχουν και οι υποστηρικτές της που λένε ότι ήταν μια απρόσμενη κατάσταση και ότι κάτι παρόμοιο θα μπορούσε να είχε συμβεί στον καθένα.

Εκλογές στην Εσθονία και Μέσω Internet

Μπορεί η Εσθονία να είναι μια μικρή χώρα του πρώην σοβιετικού μπλοκ, έχει σημειώσει όμως θεαματικά βήματα στις νέες τεχνολογίες. Πρόσφατα, τον Μάρτιο του 2007, έγινε η πρώτη χώρα του κόσμου που έδωσε τη δυνατότητα στους πολίτες της να ψηφίσουν και μέσω του Διαδικτύου. Στους ηλεκτρονικούς ψηφοφόρους δόθηκαν προσωπικοί κωδικοί ώστε να έχουν πρόσβαση στο κεντρικό σύστημα για να γίνει έτσι η ταυτοποίησή τους και να μπορέσουν να ψηφίσουν.

Το Happy Slapping (Προβολή Βίντεο Βίας)

Μια άλλη επιδημία που έχει κατακλύσει τελευταία το Διαδίκτυο είναι η δημοσίευση βίντεο που απεικονίζουν πράξεις βίας ενάντια σε ανυποψίαστους πολίτες, φαινόμενο που είναι γνωστό με τον όρο Happy Slapping. Το αποτέλεσμα ήταν ότι πολλές ευρωπαϊκές κυβερνήσεις έλαβαν άμεσα νομοθετικά μέτρα για την αντιμετώπιση του φαινομένου, με πιο αυστηρά αυτά της Γαλλίας, αλλά ταυτόχρονα κατηγορήθηκαν από πολλούς για περιορισμό της ελευθερίας της έκφρασης.

Το κακό ξεκίνησε από τη Μεγάλη Βρετανία πριν από μερικά χρόνια, όταν έγινε δυνατή η βιντεοσκόπηση μέσω των κινητών τηλεφώνων. Ομάδες νεαρών άρχισαν να στήνουν καρτέρι σε ανυποψίαστους πολίτες, τους οποίους ξυλοκοπούσαν, βιντεοσκοπούσαν το συμβάν και στη συνέχεια δημοσίευαν τα βίντεο στο Διαδίκτυο. Σε μερικές χώρες το κακό έλαβε άγριες διαστάσεις με επιθέσεις σε άτομα με ειδικές ανάγκες, σε αστέγους ακόμα και με βιντεοσκόπηση εμπρησμού δασών.

Παρόμοια βίντεο κλιπ έκαναν πρόσφατα την εμφάνισή τους στον δημοφιλή δικτυακό τόπο YouTube με πρωταγωνιστές έλληνες μαθητές και μάλιστα σε κάποια απ’ αυτά οι σκηνές ωμής βίας διαδραματίζονται ακόμα και μέσα σε σχολικές αίθουσες. Το πιο εξωφρενικό είναι ότι κάποιες ιστοσελίδες που περιέχουν εκατοντάδες βίντεο με καβγάδες και τσακωμούς, επέλεξαν για να διαφημιστούν μεγάλες εταιρείες στη Βρετανία, κίνηση που αποδεικνύει το πόσο δημοφιλείς είναι αυτές οι ιστοσελίδες από τους χρήστες του Internet. Μιλάμε για εμπορική εκμετάλλευση της βίας των ανηλίκων.

Απαγόρευση του YouTube

Η πολύ δημοφιλής ιστοσελίδα YouTube, που περιέχει χιλιάδες βίντεο κλιπ κάθε κατηγορίας και ενδιαφέροντος και που πρόσφατα εξαγοράστηκε από το Google, απαγορεύτηκε στις αρχές του 2007 στην Τουρκία και την Ταϋλάνδη με την αιτιολογία ότι είχε δημοσιεύσει προσβλητικά βίντεο για τον Μουσταφά Κεμάλ και τον μονάρχη της χώρας, αντίστοιχα.

Το Top Level Domain .xxx

            Τον Απρίλιο του 2007, η ICANN, που είναι η αρμόδια υπηρεσία για την κατοχύρωση των ονομάτων χώρου (domain names) του Διαδικτύου, απέρριψε για τρίτη φορά μέσα σε επτά χρόνια αίτηση για την κατοχύρωση του top level domain .xxx σε ιστοσελίδες που περιέχουν υλικό μόνο για ενηλίκους. Η άρνηση προήλθε μετά από τις αντιδράσεις οργανώσεων και κυβερνήσεων.

Ο Κυβερνοσφετερισμός

Μια ακόμη μάστιγα του Κυβερνοχώρου αποτελεί και ο Κυβερνοσφτερισμός (Cybersquatting), δηλ. η πειρατεία των ονομάτων χώρου (domain names) του Internet. Η ουσία του προβλήματος έγκειται στο ότι διάφοροι επιτήδειοι προνοούν και κατοχυρώνουν για λογαριασμό τους τα domain names γνωστών εταιρειών, προϊόντων ή και οργανισμών που είτε έχουν λήξει και δεν έχουν ανανεωθεί είτε δεν προνόησαν να τα κατοχυρώσουν οι ίδιοι οι δικαιούχοι.

Η κακόβουλη κατοχύρωση ενός ονόματος χώρου από κάποιον μη δικαιούχο, πέρα από το ότι θίγει τα συμφέροντα μιας εταιρείας ή ενός οργανισμού, αποτελεί ένα προσοδοφόρο επάγγελμα για κάποιους, οι οποίοι πωλούν ονόματα χώρου που έχουν κατοχυρώσει σκόπιμα οι ίδιοι, για τα οποία όμως δεν προκύπτει από πουθενά ότι έχουν κάποιο δικαίωμα, σε εταιρείες που θέλουν να προωθήσουν τα προϊόντα ή τις υπηρεσίες τους.

Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα κατοχύρωσης ονόματος χώρου έγινε στην Ιταλία, η οποία κατοχύρωση αποκαλύφθηκε όταν το 2003 η χώρα ανέλαβε την προεδρία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, οπότε έπρεπε να χρησιμοποιεί ως επίσημο site το http://www.eu2003.it. Το περίεργο ήταν αυτό το όνομα χώρου είχε προλάβει να κατοχυρώσει ένας Ιταλός φοιτητής, ο οποίος και αρνήθηκε να το παραχωρήσει στην ιταλική κυβέρνηση.

Online Αγωγές και Μηνύσεις

Μια νέα τάση στον χώρο της δικαιοσύνης άρχισε να κάνει δειλά δειλά την εμφάνισή της στην Ευρώπη. Είναι αυτή των συλλογικών αγωγών, οι οποίες έχουν αρχίσει να υποβάλλονται και online. Πρωτοπόρος στο όλο εγχείρημα είναι ένας Γάλλος δικηγόρος, ο οποίος στην ιστοσελίδα του έδωσε τη δυνατότητα στους πελάτες του να υπογράψουν μια συλλογική αγωγή καταβάλλοντας το ποσό των 12 €.

Οι οργανώσεις των καταναλωτών στη Γαλλία ισχυρίζονται ότι μόνο με συλλογικές αγωγές θα μπορούν οι πολίτες να διεκδικήσουν αποτελεσματικά αποζημιώσεις, ιδιαίτερα στις περιπτώσεις που παραβιάζονται τα δικαιώματά τους και υφίστανται παράνομες χρεώσεις.

Η Ηλεκτρονική Παρακολούθηση στον Χώρο Εργασίας

Είναι γεγονός και το έχουμε διαπιστώσει πολλές φορές ότι η συνεχώς αυξανόμενη πρόοδος των ηλεκτρονικών επικοινωνιών θέτει σε κίνδυνο την ιδιωτική μας ζωή. Πρόσφατο πεδίο αντιπαράθεσης αποτελεί η παρακολούθηση και η καταγραφή των ηλεκτρονικών επικοινωνιών που γίνονται στον εργασιακό χώρο. Η παρακολούθηση των ηλεκτρονικών επικοινωνιών στον εργασιακό χώρο αποτελεί ένα ιδιαίτερα δυσχερές νομικό ζήτημα, καθώς τόσο οι εργοδότες όσο και οι εργαζόμενοι έχουν δικαιολογημένο συμφέρον να επιδιώκουν ή να απορρίπτουν, αντίστοιχα, τέτοιου είδους πρακτικές.

Ο εργοδότης έχει την απαίτηση από τον εργαζόμενο να παρέχει τις υπηρεσίες του χωρίς να κάνει κατάχρηση των μέσων επικοινωνίας που του προσφέρει, ενώ και ο εργαζόμενος, από τη μεριά του, έχει την αξίωση να σεβαστεί ο εργοδότης την προσωπικότητα και την ιδιωτική του ζωή. Σύμφωνα με τη νομολογία του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΔΔΑ), έχει ήδη κριθεί ότι οι ηλεκτρονικές επικοινωνίες, στις οποίες ανήκουν το Διαδίκτυο και το e-mail, υπάγονται στην έννοια του ιδιωτικού βίου και επομένως στην προστασία που αυτό παρέχει.

Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου δικαίωσε τον Απρίλιο του 2007 μια Βρετανίδα υπάλληλο Κολεγίου και της επιδίκασε αποζημίωση 3.000 €, οι επικοινωνίες της οποίας παρακολουθούνταν από τη διοίκηση του Κολεγίου εν αγνοία της. Η Αρχή Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα, σε σχετική οδηγία της, σημειώνει ότι στοιχεία για τις επισκέψεις των εργαζομένων σε ιστοσελίδες, για τις τηλεφωνικές επικοινωνίες τους καθώς για τα e-mails που αποστέλλουν και λαμβάνουν μπορούν να συλλέγονται μόνο μεμονωμένα και κατ’ εξαίρεση και εφόσον υπάρχει υπέρτερο έννομο συμφέρον της επιχείρησης.

Σε γενικές γραμμές, απαγορεύεται η γενική, συστηματική και προληπτική συλλογή στοιχείων από τις επικοινωνίες των εργαζομένων. Σε κάθε περίπτωση, οι εργαζόμενοι πρέπει να ενημερώνονται για τις μεθόδους ελέγχου και παρακολούθησης που χρησιμοποιεί ο εργοδότης τους, καθώς και για το πώς προτίθεται να χρησιμοποιήσει τα δεδομένα παρακολούθησης. Η Αρχή Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα τονίζει ότι η εγκατάσταση στους υπολογιστές των εργαζομένων προγραμμάτων παρακολούθησης των δραστηριοτήτων τους αλλά και του αποθηκευτικού τους χώρου δεν πρέπει να γίνεται χωρίς προηγούμενη ενημέρωσή τους και ότι η επιτήρηση σε πραγματικό χρόνο της δραστηριότητας των εργαζομένων στους προσωπικούς τους υπολογιστές αλλά και η πρόσβαση σε αποθηκευμένα δεδομένα συνιστά επεξεργασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα και συνεπώς δεν είναι νόμιμη.

Από την πλευρά τους, οι εταιρείες προβάλλουν ως κύριο επιχείρημα το γεγονός ότι οι υπολογιστές και οι υπηρεσίες Διαδικτύου που χρησιμοποιούν οι εργαζόμενοι αποτελούν «επιχειρηματικά εργαλεία» και συνεπώς έχουν το δικαίωμα να κάνουν ελέγχους. Ο πιο ευαίσθητος κρίκος για την ασφάλεια μιας επιχείρησης είναι ο ανθρώπινος παράγοντας, οι υπάλληλοί της, και έτσι οι εταιρείες προσπαθούν με κάθε τρόπο να αποφύγουν τη διαρροή ευαίσθητων πληροφοριών.

Η Ελεύθερη Επέμβαση στην Wikipedia

Όταν πριν από μερικά χρόνια έκανε την εμφάνισή της ως η πρώτη δωρεάν διαδικτυακή εγκυκλοπαίδεια, η γνωστή μας Wikipedia, χαιρετίστηκε ως καινοτομία για τον εκδημοκρατισμό της γνώσης, καθώς ο καθένας μπορούσε πλέον ελεύθερα να συγγράψει και να δημοσιεύσει ένα άρθρο στη γλώσσα που επιθυμούσε. Όμως, αυτό το μυστικό της επιτυχίας της ίσως αποδειχθεί και η μεγαλύτερη αδυναμία της. Η μεγάλη απήχηση που απέκτησε η Wikipedia στο κοινό του Internet έδωσε σε πολλούς την ευκαιρία να ξαναγράψουν την ιστορία όπως αυτοί νομίζουν ή όπως τους συμφέρει. Το εργαλείο Wikiscanner, που η δουλειά του είναι να παρακολουθεί τις αλλαγές που γίνονται στα κείμενα της Wikipedia, εντόπισε χιλιάδες καταχωρήσεις που έγιναν για να εξυπηρετήσουν κάποιους συγκεκριμένους σκοπούς, όπως την αποφυγή δυσφήμισης μεγάλων εταιρειών ή την ενίσχυση της φήμης πολιτικών προσώπων, κομμάτων ή και κυβερνήσεων.

Η δουλειά του Wikiscanner είναι να αποκαλύπτει την ταυτότητα των οργανισμών ή των υπηρεσιών μέσω του δικτύου των οποίων γίνονται σκόπιμες αλλαγές στο περιεχόμενο των ιστοσελίδων της Wikipedia. Ωστόσο, δεν είναι σε θέση να εντοπίσει από ποιο συγκεκριμένο άτομο γίνονται οι αλλαγές. Η Wikipedia δημιουργήθηκε το 2001 και μέχρι το τέλος του 2007 περιείχε περισσότερα από 9 εκατομμύρια άρθρα σε 200 γλώσσες, ανάμεσά τους και στην ελληνική γλώσσα, όπου περιέχει περισσότερα από 30.000 άρθρα. Παρά το γεγονός ότι έχει δεχθεί κατά καιρούς κριτική για την αξιοπιστία της λόγω του συμμετοχικού της χαρακτήρα και την ελεύθερη επέμβαση που μπορεί να γίνει σ’ αυτήν, χαίρει εκτίμησης και έχει ήδη βρει μιμητές.

Σε ανάλογη φιλοσοφία με την Wikipedia κινείται και η ελληνική Livepedia, η οποία ήδη τον Νοέμβριο του 2007 φιλοξενεί περισσότερα από 100.000 λήμματα, υπάρχει μόνο στην ελληνική γλώσσα, η πρόσβαση σ’ αυτήν είναι ελεύθερη και οι χρήστες μπορούν να συμβάλλουν στον εμπλουτισμό του περιεχομένου της.

Ο Ψηφιακός «Σέρλοκ Χολμς» της Ευρώπης

Με άμεσο στόχο τον περιορισμό του κυβερνο-εγκλήματος, που έχει λάβει τεράστιες και ανεξέλεγκτες διαστάσεις σ’ όλα τα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, δημιουργήθηκε πρόσφατα ένα υπερσύγχρονο ηλεκτρονικό σύστημα κυβερνο-εργαλείων για την online αναζήτηση αποδείξεων, το CTOSE (Cyber Tools On-Line Search for Evidence).

Το σύστημα αυτό βοηθά στην αναγνώριση, τη διασφάλιση και την παρουσίαση ηλεκτρονικών αποδείξεων που έχουν να κάνουν με ηλεκτρονικά εγκλήματα, ενώ εξασφαλίζει και την αποδοχή των αποδείξεων αυτών από τα δικαστήρια. Αρχεία από e-mails, από έγγραφα και από εικόνες που είναι αποθηκευμένα σε υπολογιστές, αποτελούν πολύ συχνά κρίσιμα στοιχεία απόδειξης για την τέλεση ενός ηλεκτρονικού εγκλήματος.

Ψηφιακή Διαρροή Θεμάτων Εξετάσεων

Αρκετά εξοπλισμένοι τεχνολογικά ήταν οι εκπαιδευτικοί από τα τρία Γενικά Λύκεια που συμμετείχαν στη διαρροή των θεμάτων των εξετάσεων του Γενικού Λυκείου τον Μάιο του 2007. Αφού πρώτα αποθήκευαν σ’ ένα USB memory stick τα θέματα που ελάμβαναν μέσω του συστήματος VBI από το Υπουργείο Παιδείας, το επόμενο βήμα ήταν να τα μεταφέρουν σ’ έναν φορητό υπολογιστή και από εκεί μέσω ασύρματου Internet με το σύστημα GPRS τα έστελναν με ηλεκτρονική αλληλογραφία σε φροντιστήρια καθώς και στην ομοσπονδία των φροντιστών.

Δυσφήμιση και Απάτη Μέσω e-mail

Τον Ιούνιο του 2007 συνελήφθη από άνδρες του Τμήματος Δίωξης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος γνωστός επιχειρηματίας μεγάλης ναυτιλιακής εταιρείας μετά από μήνυση που υπέβαλε ανταγωνιστής άλλης μεγάλης ναυτιλιακής εταιρείας για συκοφαντικά e-mails. Ο εφοπλιστής κατήγγειλε στην Αστυνομία ότι χρήστης του Διαδικτύου που χρησιμοποιούσε κωδικό όνομα είχε στείλει εκατοντάδες συκοφαντικά μηνύματα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου σε τράπεζες, χρηματιστηριακές εταιρείες και δημοσιογράφους, κατηγορώντάς τον για οικονομικές ατασθαλίες κ.ά. Η Αστυνομία μπόρεσε και εντόπισε τον δράστη – ανταγωνιστή από τα ψηφιακά του ίχνη.

Σ’ ένα άλλο περιστατικό, τον Αύγουστο του 2007, συνελήφθη ένας νεαρός φοιτητής πληροφορικής στη Θεσσαλονίκη, ο οποίος είχε αποστείλει δεκάδες χιλιάδες e-mails σε ανύποπτους χρήστες, προσπαθώντας να τους εξαπατήσει, καθώς ζητούσε να του καταβάλουν διάφορα μικροποσά. Ο νεαρός εντοπίσθηκε σε Internet καφέ από τα ηλεκτρονικά του ίχνη και συνελήφθη με τις κατηγορίες της απάτης μέσω υπολογιστή και της απόπειρας πλαστογραφίας. Ο ίδιος εμφανιζόταν ως υπεύθυνος ενός χρηματοπιστωτικού ιδρύματος του εξωτερικού και ενημέρωνε τους παραλήπτες του e-mail ότι θα μπορούσαν να λάβουν 221,65 δολάρια αν κατέθεταν σε μια τράπεζα μόνο τα έξοδα μεταφοράς που ήταν μόλις 3,26 δολάρια.

Τα Δικαιώματα των Χρηστών του Internet

Σημαντικά θέματα που έχουν σχέση με τη χρήση του ηλεκτρονικού ταχυδρομείου από τους χρήστες του Internet προσπαθεί να επιλύσει μια απόφαση της ΕΕΤΤ που ελήφθη το καλοκαίρι του 2007. Σύμφωνα μ’ αυτήν, σε περίπτωση αλλαγής του Παρόχου Υπηρεσιών Internet (ISP), ο χρήστης θα δέχεται από την παλιά του εταιρεία στην καινούργια του ηλεκτρονική διεύθυνση και για χρονικό διάστημα 2 μηνών όλα τα e-mails που αποστέλλονται στην παλιά του διεύθυνση. Η προώθηση των μηνυμάτων θα γίνεται αυτόματα από τον παλιό πάροχο.

Επίσης, ο παλιός πάροχος είναι υποχρεωμένος για χρονικό διάστημα έξι μηνών να ενημερώνει τους αποστολείς των ηλεκτρονικών μηνυμάτων σχετικά με το καινούργιο e-mail του χρήστη. Στο διάστημα αυτό των έξι μηνών δεν θα μπορεί η εταιρεία να παραχωρήσει σ’ άλλον χρήστη την ίδια διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου. 

Ακόμη, υποχρεώνονται οι εταιρείες να αναρτούν σε εμφανές σημείο των ιστοσελίδων τους τον τρόπο που οι συνδρομητές μπορούν να υποβάλλουν τα παράπονά τους. Επίσης, οι εταιρείες είναι υποχρεωμένες να ενημερώνουν τους συνδρομητές τους έως και 20 ημέρες νωρίτερα, σε περιπτώσεις διακοπής της παροχής των υπηρεσιών τους.

Η Κατάργηση της Ανωνυμίας στο Internet

Δεν είναι λίγοι αυτοί που σκέφτονται την κατάργηση της ανωνυμίας στο Διαδίκτυο, για να μπορέσει έτσι να δοθεί μια λύση σε πολλά ακανθώδη ζητήματα. Μια σκέψη είναι να καταχωρεί ο χρήστης το όνομά του και τον αριθμό κοινωνικής ασφάλισης, ώστε να γίνεται η ταυτοποίησή του, κάθε φορά που θέλει να εισέλθει σε μια Πύλη (Portal) ή σ’ ένα chat room.

Δύο πρόσφατα γεγονότα ενίσχυσαν αυτές τις ιδέες. Στη Νότια Κορέα, που είναι μια από τις δικτυωμένες χώρες του κόσμου, μια νεαρή ηθοποιός αποφάσισε να θέσει τέλος στη ζωή της υπό το ψυχολογικό βάρος που της δημιουργούσαν οι συνεχείς επιθέσεις εναντίον της από αγνώστους που γίνονταν σ’ ένα chat room. Μετά από πολλά παρόμοια περιστατικά, οι αρχές της Νότιας Κορέας αποφάσισαν να ψηφίσουν νόμο ο οποίος υποχρεώνει τις διαδικτυακές πύλες να ζητούν από τους χρήστες το όνομα και τον αριθμό κοινωνικής ασφάλισης για να τους επιτρέπουν την είσοδο.

Σ’ ένα άλλο περιστατικό, αστυνομικοί στην πολιτεία του Τέξας στις ΗΠΑ έμειναν έκπληκτοι όταν χτυπώντας την πόρτα μιας βίλας σε μια πλούσια συνοικία του Ντάλας για να συλλάβουν έναν παιδεραστή που είχαν εντοπίσει στο Internet, βρέθηκαν μπροστά σ’ έναν εισαγγελέα, ο οποίος δεν άντεξε την ντροπή από την αποκάλυψη της δραστηριότητάς του και αυτοκτόνησε μ’ ένα πιστόλι.

Η Διαμάχη για τον Έλεγχο του Internet

Πολλή συζήτηση γίνεται τελευταία σχετικά με το ποιος πρέπει να έχει τον έλεγχο ή τη διαχείριση, καλύτερα, του Internet. Μέχρι τώρα, τον συντονισμό του Internet έχει αναλάβει μια μη κερδοσκοπική μη κυβερνητική οργάνωση, η ICANN (Internet Corporation for Assigned Names and Numbers), την οποία όρισε ο ΟΗΕ ως συντονιστή το 1998, στη θέση ενός ανθρώπου, του Τζον Πόστελ, που κατείχε αυτή τη θέση για 30 χρόνια.

Πολλές κυβερνήσεις ισχυρίζονται ότι η ICANN δεν είναι παρά ακόμη ένα εργαλείο της αμερικανικής ηγεμονίας και ζητούν να ορισθούν διεθνείς κανόνες για τη διακυβέρνηση του Διαδικτύου. Αναφέρουν μάλιστα ότι τα σοβαρά νομικά ζητήματα που προέκυψαν από την πολύ μεγάλη εξάπλωση του Internet παγκοσμίως, όπως είναι το κυβερνοέγκλημα, οι απάτες, οι οικονομικές συναλλαγές και η λογοκρισία, είναι πολύ σοβαρά θέματα για να αφεθούν στην εξουσία της ICANN.

Διαχείριση του Διαδικτύου δεν σημαίνει βέβαια επίβλεψη και έλεγχος του περιεχομένου των δισεκατομμυρίων ιστοσελίδων του, κάτι που είναι πρακτικά αδύνατο να γίνει, αλλά επίβλεψη και συντονισμός σε κάποιους τομείς, όπως είναι το όνομα (top level domain) που δικαιούται να έχει η κάθε χώρα στο Διαδίκτυο, π.χ. .gr. .de κ.ά., αλλά και τα γενικά ονόματα, που είναι τα .com, .org, .net κ.ά.

Ένα άλλο σημαντικό θέμα σχετικά με τη διαχείριση του Διαδικτύου είναι η διαθεσιμότητα των IP αριθμών, που είναι περί τα 4 δισ. προς το παρόν αλλά που πολύ σύντομα θα πρέπει να διευρυνθεί λόγω της αλόγιστης χρήσης του Διαδικτύου και της πολύ μεγάλης ανάγκης για νέους IP αριθμούς.

Τρίτο μεγάλο ζήτημα είναι οι κεντρικοί διακομιστές (root servers), δηλ. η ραχοκοκκαλιά του Διαδικτύου, που είναι 13 σε πλήθος, οι 10 στις ΗΠΑ και οι υπόλοιποι στη Μεγάλη Βρετανία, τη Σουηδία και την Ιαπωνία και βέβαια το ζήτημα είναι ότι εφόσον όλη η κίνηση (traffic) του Διαδικτύου διέρχεται μέσα απ’ αυτούς, ποιος θα πρέπει να έχει τον έλεγχό τους.

Fora για τη Διακυβέρνηση του Διαδικτύου

Το 2^ο Forum για τη Διακυβέρνηση του Διαδικτύου πραγματοποιήθηκε τον Νοέμβριο του 2007 στη Βραζιλία. Έγινε ένας ουσιαστικός διάλογος από 2.000 περίπου συνέδρους από 90 χώρες, αλλά δεν ελήφθησαν σημαντικές αποφάσεις. Στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος ήταν και πάλι ο εποπτικός ρόλος της ICANN σχετικά με τη λειτουργία του Internet διεθνώς. Μεγάλες χώρες, όπως η Ρωσία και η Κίνα, επιδιώκουν τον περιορισμό ή την αναπροσαρμογή των αρμοδιοτήτων της ICANN, η οποία υπάγεται στο υπουργείο Εμπορίου των ΗΠΑ.

Το Συνέδριο, που έχει την ονομασία IGF (Internet Governance Forum), πραγματοποιήθηκε υπό την αιγίδα του ΟΗΕ και όπως ανέφερε χαρακτηριστικά ο Γενικός Γραμματέας του Οργανισμού, ο ρόλος του Forum δεν είναι να επιβάλλει πολιτικές και αποφάσεις για τη λειτουργία του Διαδικτύου, αλλά να παρέχει γόνιμες λύσεις και ιδέες για την καλύτερη λειτουργία του και την αύξηση της διείσδυσής του σε παγκόσμιο επίπεδο. Η αρχική ιδέα για τη δημιουργία αυτού του Forum προήλθε από την Παγκόσμια Διάσκεψη για την Κοινωνία της Πληροφορίας που πραγματοποιήθηκε υπό την αιγίδα του ΟΗΕ το 2005 στην Τύνιδα. Το 1^ο Forum έλαβε χώρα το 2006 στην Αθήνα, ενώ το 2008 θα φιλοξενηθεί στην Ινδία και το 2009 στην Αίγυπτο.

Εκδίκηση Μέσω του Διαδικτύου

Τον Αύγουστο του 2007 αποκαλύφθηκε ότι μια ιστοσελίδα με έδρα τη Σιγκαπούρη υπόσχεται στους πελάτες της να αναλάβει την εκδίκηση από όποιον τους ενοχλεί με μόλις 10 λίρες. Οι υπεύθυνοι της ιστοσελίδας ισχυρίζονται πως μπορούν να αμαυρώσουν τη φήμη του εχθρού, να τον εξευτελίσουν και να του κάνουν μεγάλη οικονομική ζημιά. Ισχυρίζονται ακόμη πως έχουν τη δυνατότητα να εκδώσουν πλαστά έγγραφα, να κλείσουν τραπεζικούς λογαριασμούς και να επισείρουν κατηγορίες για σεξουαλική παρενόχληση.

Είναι γεγονός ότι μέσω της συγκεκριμένης ιστοσελίδας, μια αγγλική εφημερίδα μπόρεσε και εξέδωσε πλαστή ταυτότητα για έναν από τους πιο περιζήτητους τρομοκράτες που βρίσκονται στη λίστα του FBI. Η ταυτότητα είχε τη φωτογραφία του με ψεύτικο όνομα και αληθοφανές ολόγραμμα.

Ο Πόλεμος της Μουσικής στο Internet

Μια 30χρονη Αμερικανίδα τόλμησε να συγκρουστεί δικαστικά με τους γίγαντες της μουσικής βιομηχανίας, με αποτέλεσμα τον Οκτώβριο του 2007 να καταδικαστεί με το ποσό των 157.000 € για μουσική πειρατεία. Η ίδια ήταν η πρώτη που είχε αρνηθεί να αποζημιώσει εξωδικαστικά την Ένωση Δισκογραφικών Εταιρειών της Αμερικής (RIAA) μετά τον εντοπισμό της για συστηματική ανταλλαγή μουσικών αρχείων στο Διαδίκτυο.

Τον Νοέμβριο του 2007, η κυβέρνηση της Γαλλίας αποφάσισε να επιτρέψει την παρακολούθηση και καταγραφή των κινήσεων των χρηστών του Internet, προκειμένου να αντιμετωπισθεί αποτελεσματικά η online πειρατεία. Στον σχετικό νόμο προβλέπεται η δημιουργία ενός ανεξάρτητου φορέα που θα επιφορτισθεί με τη διαχείριση ενός συστήματος που θα επιτηρεί την online συμπεριφορά των χρηστών. Ο βασικός στόχος του φορέα αυτού θα είναι η παρακολούθηση της παράνομης διακίνησης αρχείων μουσικής και βίντεο μέσω του Internet. Οι πληροφορίες θα παρέχονται από τους Πάροχους Υπηρεσιών Internet, του γνωστούς μας ISP’s.

Οι Ιστοσελίδες Κοινωνικής Δικτύωσης

Οι λεγόμενες ιστοσελίδες κοινωνικής δικτύωσης (social networking), όπως είναι το Facebook και το MySpace, που αποτελούν τη νέα μεγάλη μόδα του Διαδικτύου, προσφέρουν τη δυνατότητα στους χρήστες–μέλη τους να δημοσιεύουν πληροφορίες, σύντομα βιογραφικά αλλά και προσωπικές τους φωτογραφίες. Έχουν έτσι τη δυνατότητα να αναζητήσουν παλιούς γνώριμους και να δημιουργήσουν καινούργιες φιλίες. Πολλοί παρομοιάζουν τις ιστοσελίδες κοινωνικής δικτύωσης με ηλεκτρονικές παιδικές χαρές ή και με ηλεκτρονικά λευκώματα.

Το Facebook, που δημιουργήθηκε το 2004 από έναν νεαρό Αμερικανό φοιτητή, τον Mark Zuckenberg, ως ένα μέσο επικοινωνίας των φοιτητών και των αποφοίτων του Πανεπιστημίου του Harvard, έφθασε να αριθμεί περί τα 60 εκατομμύρια χρήστες στα τέλη του 2007, οι 100.000 από τους οποίους βρίσκονται στην Ελλάδα, και να είναι ένας από τους πιο δημοφιλείς δικτυακούς τόπους παγκοσμίως. Μεγάλη αναστάτωση δημιουργήθηκε όταν τον Νοέμβριο του 2007 αποκαλύφθηκε ότι χρησιμοποιήθηκαν αναρτημένες φωτογραφίες των μελών του Facebook για διαφημίσεις γνωστών εταιρειών, τα προϊόντα των οποίων δήλωσαν ότι προτιμούν οι χρήστες. Άλλες φήμες θέλουν το Facebook να συνεργάζεται με μυστικές υπηρεσίες για τον εντοπισμό καταζητουμένων ατόμων.

Μετά τον θόρυβο που δημιουργήθηκε από τη δημοσίευση των φωτογραφιών και τις κατηγορίες εναντίον του Facebook για την εμπορευματοποίηση της ιστοσελίδας και για διακίνηση προσωπικών δεδομένων, η εταιρεία παραδέχθηκε το λάθος της και ανακοίνωσε ότι στο εξής θα ζητείται η άδεια των χρηστών–μελών για τη χρήση των φωτογραφιών τους. Τα προσωπικά δεδομένα και οι συνήθειες των χρηστών–μελών της ιστοσελίδας αποτελούν χρυσάφι για τους διαφημιστές και για την πρακτική της στοχευμένης διαφήμισης. Είναι γεγονός ότι η νέα υπηρεσία της «ψηφιακής συναναστροφής», όπως πολύ εύστοχα αποκαλείται, αποτελεί μια ιδιαίτερα επικερδή επιχείρηση.

Το φαινόμενο αυτό, που είναι γνωστό με τον όρο «κοινωνική διαφήμιση», μετατρέπει όσους έχουν δημιουργήσει προφίλ στο Facebook σε εκπροσώπους προϊόντων, χωρίς καν να το γνωρίζουν οι ίδιοι. Οι εταιρείες θα μπορούν να επωφεληθούν απ’ αυτό καθώς θα έχουν τη δυνατότητα να δημιουργήσουν ιστοσελίδες κομμένες και ραμμένες στα μέτρα και τις προτιμήσεις των χρηστών. Ο Ελληνικός Κόμβος Ασφαλούς Διαδικτύου συμβουλεύει όσους χρήστες είναι εγγεγραμμένοι σε ιστοσελίδες κοινωνικής δικτύωσης όπως αποφεύγουν τη δημοσίευση προσωπικών φωτογραφιών καθώς και ευαίσθητων προσωπικών δεδομένων και αυτό γιατί κανείς δεν είναι σε θέση να γνωρίζει πώς, από ποιον και με ποιο σκοπό μπορεί αυτά να χρησιμοποιηθούν.

Τηλεοπτικά Αρχεία σε Ψηφιακή Μορφή

Τον Δεκέμβριο του 2007 η διοίκηση της κρατικής ελληνικής τηλεόρασης ανέλαβε μια σημαντική και πρωτότυπη πρωτοβουλία καθώς αποφάσισε να διαθέσει στην ιστοσελίδα της τα αρχεία της σε ψηφιακή μορφή. Οι έλληνες χρήστες του Internet θα έχουν έτσι τη δυνατότητα πρόσβασης σε εκατοντάδες αρχεία βίντεο και σε χιλιάδες εκπομπές και φωτογραφίες. Οι επισκέπτες της ιστοσελίδας έχουν ήδη ξεπεράσεις τις 4.000 ημερησίως, κάτι που δείχνει ότι το εγχείρημα έτυχε θερμής υποδοχής από το ελληνικό κοινό των χρηστών του Internet. Μέσα στην ΕΡΤ δημιουργήθηκε Κέντρο Ψηφιακής Τεκμηρίωσης με επιχορήγηση και από κοινοτικούς πόρους.

Αυτή η διάθεση των πολύτιμων αρχείων της κρατικής ελληνικής τηλεόρασης έχει προκαλέσει θετικά σχόλια αλλά και αντιδράσεις. Το ερώτημα που έχουν ήδη θέσει πολλοί χρήστες είναι αν η δημόσια περιουσία μπορεί τελικά να γίνει κτήμα όλων. Οι χρήστες θα πρέπει να έχουν υπόψη τους ότι δεν μπορούν να κατεβάσουν (download) το υλικό στον υπολογιστή τους και δεν μπορούν να δουν το περιεχόμενό του αν δεν χρησιμοποιούν κάποιο από τα λειτουργικά Windows ή MacOS. Δηλαδή, οι χρήστες μπορούν να δουν υπό όρους αλλά όχι να χρησιμοποιήσουν το ψηφιακό αρχείο της ΕΡΤ.

Του εγχειρήματος της ΕΡΤ προηγήθηκαν μεγάλοι οργανισμοί, όπως η NASA και το BBC, που έχουν ήδη από καιρό διαθέσει ελεύθερα σημαντικό μέρος του αρχείου τους στις ιστοσελίδες του αλλά με την προϋπόθεση να μην χρησιμοποιείται με εμπορικό σκοπό (άδειες creative commons). Η συζήτηση για την ελεύθερη παροχή αρχείων φωτογραφίας, βίντεο και ήχου προς όλους τους χρήστες του Internet, είναι ένα θέμα που έχει προκύψει με τις τεχνολογίες της ευρυζωνικότητας (γρήγορο Internet) και που απασχολεί όλο και περισσότερους πολιτικούς, νομικούς, τεχνοκράτες αλλά και απλούς χρήστες.

Σύντομα Συμπεράσματα

Το Διαδίκτυο, ένα κατ’ εξοχήν διαδραστικό μέσο, αποτελεί το πιο μαζικό forum (χώρο δημόσιας συζήτησης) στην ανθρώπινη ιστορία με δυνατότητα όχι μόνο άμεσης, συνεχούς επιλογής των πηγών, των πληροφοριών, της εικόνας και της μουσικής, αλλά, σε αντίθεση με την τηλεόραση, και διαμόρφωσης της πληροφορίας και της επικοινωνίας μ’ οποιονδήποτε σ’ όλον τον κόσμο.

Το Διαδίκτυο τείνει να εξελιχθεί από μέσο επικοινωνίας σε τρόπο ζωής.

Πάντως είναι γεγονός ότι «το νομικό πλαίσιο για την προστασία των πνευματικών δικαιωμάτων εξελίσσεται πολύ αργά ενώ η τεχνολογία και το Internet εξελίσσονται πολύ γρήγορα».

«Βλέπουμε το Internet να μας ξεπερνά και τρέχουμε να προλάβουμε».

Σήμερα, η αξία της ιδιοκτησίας έχει αντικατασταθεί από την αξία της πρόσβασης σ’ έναν κόσμο όπου οι επισκέψεις σ’ ένα site αξίζουν περισσότερο από τις πωλήσεις. Στον ψηφιακό κόσμο δεν υπάρχει copyright.

Είναι φανερό ότι η Δικαιοσύνη αδυνατεί να αντιμετωπίσει προς το παρόν τη νέα πραγματικότητα που διαμορφώνουν το Διαδίκτυο και οι νέες τεχνολογίες της πληροφορικής και των επικοινωνιών. Οι ηλεκτρονικοί εγκληματίες βρίσκονται συνεχώς ένα βήμα μπροστά και οι Αρχές δεν μπορούν να τους προλάβουν.

Η τεχνολογία έχει καταρρίψει πλέον τους νόμους και τους κανόνες ασφαλείας και δεν έχει νόημα στην σημερινή εποχή να προσπαθήσει κάποιος να ελέγξει την πληροφορία. Το καλύτερο που μπορεί να κάνει είναι να προσαρμοστεί στις προόδους της τεχνολογίας.

Σχετικά με το πώς μπορεί να διαμορφωθεί η πληροφορία στο Διαδίκτυο, είναι πολύ χαρακτηριστικό ότι αν αναζητήσει κάποιος φωτογραφίες με την λέξη Τιενανμέν, τότε στο μεν αμερικανικό Google θα εμφανισθεί η γνωστή εικόνα με τα τανκς, ενώ στο κινεζικό Google θα εμφανισθεί μια ωραία φωτογραφία της ίδιας πλατείας με φώτα και λουλούδια.

Οι μεγαλύτεροι συμβουλεύουν τους νεώτερους : «Μερικά πράγματα είναι καλύτερα να μην εκτίθενται στο Διαδίκτυο. Η ανωνυμία είναι μάλλον υποτιμημένη».

Στο Internet υπάρχουν ήδη πολλές πληροφορίες για τον καθένα μας και τις συνήθειές μας και αυτό είναι κάτι που πολλοί δεν θέλουν να αφήσουν ανεκμετάλλευτο.

Με το Internet, η πληροφορία έχει αναχθεί στην οικονομική μονάδα με τη μέγιστη αξία και η πρόσβαση σ’ αυτήν θεωρείται όλο και πιο κρίσιμη για την εκπαίδευση, την παραγωγική διαδικασία αλλά και για την ίδια τη δημοκρατία.

Επιστροφή