ΤΗΝ ΠΡΕΣΠΑ 2001-2002

Το Πρόγραμμα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης που οργανώθηκε από την Εταιρία Προστασίας Πρεσπών(ΕΠΠ) και εκτελείται κάθε χρόνο από νέους Πρεσπιώτες, οι οποίοι έχουν εκπαιδευτεί για το σκοπό αυτό. Έχει σκοπό, μέσα από την γνωριμία με τις φυσικές και πολιτιστικές αξίες της περιοχής των Πρεσπών, οι μαθητές να συνειδητοποιήσουν τη συνεχή σχέση αλληλεξάρτησης που υπάρχει ανάμεσα στη φύση και τον άνθρωπο.

Περισσότεροι από 33.000 μαθητές από όλη την Ελλάδα έχουν συμμετάσχει στο Πρόγραμμα αυτό που εξελίσσεται στον Εθνικό Δρυμό Πρεσπών από το 1992 μέχρι και σήμερα, σε μόνιμη βάση.

Εναρξη 9:30π.μ.

•Πλατεία Άγιου Γερμανού: Χωρισμός σε ομάδες, ενημέρωση για τον οικισμό και την αρχιτεκτονική του. Επίσκεψη στον ναό του Αγίου Γερμανού (11^ου αι )

•Κέντρο Πληροφόρησης για την Πρέσπα: Η φυσική και πολιτιστική κληρονομιά της Πρέσπας ξετυλίγεται βήμα προς βήμα με την βοήθεια της μόνιμης έκθεσης. Πραγματοποιείται συζήτηση μεταξύ μαθητών και οικοξεναγού για το φυσικό περιβάλλον, τις ανθρώπινες δραστηριότητες και την εξέλιξη τους στον χρόνο.

•Περίπατος στον λόφο Καλέ: Ακολουθούμε το μονοπάτι για την κορυφή του λόφου ανάμεσα από το δάσος με τις βελανιδιές και τα κέδρα. Η αγροτική ζώνη, το αρδευτικό δίκτυο, ο ιχθυογεννητικός σταθμός που δεν λειτούργησε ποτέ, είναι κάποια από τα ερεθίσματα σχετικά με την κατάσταση της περιοχής. Από το ψηλότερο σημείο πανοραμικά βλέπουμε την Μικρή Πρέσπα και μέσα στους καλαμιώνες τα βουβάλια που βόσκουν. Η παρουσία τους εδώ είναι η συνέχεια του πειραματικού προγράμματος για την διαχείριση των υγρών λιβαδιών που εκπονείται από την ΕΠΠ και το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. Οι μέθοδοι διαχείρισης που έχουν εφαρμοστεί είναι κοπή, καύση των καλαμιών και βόσκηση με βουβάλια. Η επέκταση τους έχει μειώσει σημαντικά τις εκτάσεις των υγρών λιβαδιών. Τα υγρά λιβάδια είναι σημαντικές περιοχές για την αναπαραγωγή των ψαριών και λειτουργούν ως κύριοι χώροι διατροφής για πολλά είδη υδρόβιών πουλιών.

Εναρξη 9:30 π.μ.

•Παρατήρηση πουλιών: Από τον λόφο της Κρίνας με τηλεσκόπιο παρατηρούμε τον υγρότοπο και τα σπάνια είδη πουλιών που φωλιάζουν στην περιοχή, όπως πελεκάνους, σταχτόχηνες, λαγγόνες, ερωδιούς, κορμοράνους κτλ. Η κάθε ομάδα έχει αναλάβει να συλλέξει τα απαραίτητα στοιχεία για την αναγνώριση των διαφορετικών ειδών. Ακολουθεί συζήτηση σχετικά με τις αλλαγές που έχουν συμβεί στον υγρότοπο, τα προβλήματα που αντιμετωπίζει και ποιες λύσεις θα μπορούσαν να δοθούν.

•Νησάκι Αγίου Αχιλλείου: Το νησάκι ενώνεται με την στεριά με πλωτή πεζογέφυρα που κατασκευάστηκε πρόσφατα. Προορισμός μας είναι ο βυζαντινός ναός του Αγίου Αχιλλείου(10^ου αι).

Στον χώρο αυτό γίνεται αναδρομή για την ιστορία της περιοχής από την Νεολιθική εποχή μέχρι και σήμερα.

•Χωριό Ψαράδες: Πηγαίνοντας για το χωριό πάνω στον δρόμο συναντάμε την εκκλησία του Αϊ- Γιώργη, το διάσελο γύρω από αυτή αποτελείται από πανύψηλα υπεραιωνόβια κέδρα. Η συστάδα αυτή προστατεύεται ως περιοχή απόλυτης προστασίας του Εθνικού Δρυμού εκτός από την Μικρή Πρέσπα. Σε αυτό το σημείο πραγματοποιείται μια ολιγόλεπτη στάση. Το χωριό βρίσκεται στα παράλια της Μεγάλης Πρέσπας, έχει χαρακτηριστεί ’’Παραδοσιακός Οικισμός’’. ¹Απέναντι από το χωριό και κατά μήκος της ακτής διασώζονται βραχοχραφίες και ασκηταριά που χρονολογούνται από τον 13^ο αι ως και τον 15^ο. Η επίσκεψη στα παραπάνω πραγματοποιείται με βάρκες. Στο τέλος της διαδρομής πραγματοποιείται η συζήτηση μεταξύ των ομάδων(παιχνίδι ρόλων).

Εναρξη 9:30πμ:

•Επίσκεψη σε αγρό Βιολογικής καλλιέργειας φασολιού: Η βιολογική καλλιέργεια είναι η νέα προοπτική στις καλλιεργητικές μεθόδους που ήδη εφαρμόζεται στην περιοχή. Σύγκριση του τρόπου παραγωγής των βιολογικών και συμβατικών προϊόντων. Πραγματοποιείται συζήτηση για τους κινδύνους και τις επιπτώσεις των φυτοφαρμάκων και λιπασμάτων στο φυσικό περιβάλλον και ποια είναι τα πλεονεκτήματα ή μειονεκτήματα της κάθε καλλιεργητικής μεθόδου.

•Δάσος Αγίου Γερμανού: Το μικτό δάσος οξιάς-ελάτης εκτείνεται στα ψηλότερα σημεία της οροσειράς του Βαρνούντα. Τα πετρώματα του βουνού είναι γρανιτικά. Στις πλαγιές διακρίνονται μισογκρεμισμένα παλιά μαντριά και παλιές πεζούλες. Ακολουθώντας μονοπάτι παράλληλο με το ρέμα φτάνουμε μέσα στο δάσος. Εδώ ζουν πολλά διαφορετικά είδη ζώων ανάμεσα τους σπάνια είδη όπως λύκοι και αρκούδες. Στα νερά του ρέματος ζει ένα ενδημικό υποείδος πέστροφας που στις μέρες μας έχει μειωθεί εξαιρετικά και κινδυνεύει να εξαφανιστεί. Πραγματοποιείται συζήτηση για τα απειλούμενα με εξαφάνιση είδη της περιοχής.

Η κάθε ημέρα έχει σχεδιαστεί έτσι ώστε, οι εκπαιδευτικές δραστηριότητες να λαμβάνουν μέρος σε διαφορετικά σημεία της περιοχής. Ανάλογα με τις ημέρες που διαθέτει το κάθε σχολείο γίνεται προσπάθεια, οι επισκέψεις να συνδυάζουν φυσικά και πολιτιστικά στοιχεία της περιοχής ώστε να επιτυγχάνεται ο στόχος του προγράμματος.

Οι περιηγήσεις στην περιοχή πραγματοποιούνται κυρίως μέσα από εκπαιδευτικά μονοπάτια. Σε κάθε ένα από αυτά, τα παιδιά αποκτούν προσωπικές εμπειρίες ενώ ταυτόχρονα μέσα από τις ομάδες, τους δίνεται η ευκαιρία να δραστηριοποιούνται και να αυτενεργούν.

Ο χωρισμός σε ομάδες πραγματοποιείται πριν από οποιαδήποτε άλλη δραστηριότητα. Η κάθε ομάδα αναλαμβάνει και ένα ειδικό θέμα της περιοχής(π.χ. Πουλιά, λίμνες, γεωργοί, κτηνοτρόφοι, παραδοσιακοί οικισμοί κτλ.) ως ρόλο. Κατά την εξέλιξη του προγράμματος οι ομάδες συγκεντρώνουν στοιχεία της περιοχής, με στόχο να ακολουθήσει συζήτηση μεταξύ των ομάδων-στο τέλος του προγράμματος-ώστε να εντοπιστούν οι μεταξύ τους σχέσεις, τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν και τι διεκδικεί η κάθε ομάδα για να επιβιώσει.

-Ενημέρωση εκπαιδευτικών και μαθητών πριν από την επίσκεψη στην περιοχή :

Το κάθε σχολείο θα μπορούσε να ζητήσει το εκπαιδευτικό υλικό της ΕΠΠ, όπως το “Φάκελο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης” ή τη “Βαλίτσα των Πρεσπών”. Το υλικό αυτό μπορεί να βοηθήσει τους μαθητές να κατανοήσουν τα στοιχεία της περιοχής πριν την επίσκεψή τους, έτσι ώστε όλη η διαδικασία να γίνει αποδοτικότερη. Επίσης το υλικό μπορεί να χρησιμοποιηθεί στα πλαίσια του σχολικού προγράμματος, χωρίς απαραίτητα να ακολουθεί επίσκεψη στην περιοχή.

Η εμπειρία της ΕΠΠ στα Προγράμματα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης(ΠΠΕ), δείχνει ότι η βοήθεια των εκπαιδευτικών κατά την διεξαγωγή τους, είναι σημαντική για την επίτευξη των στόχων του. Ετσι κρίθηκε απαραίτητο να αποστέλλεται το βιβλίο των κειμένων του Κέντρου Πληροφόρησης για την Πρέσπα, ως υλικό που θα προετοιμάζει τον εκπαιδευτικό για την περιοχή, πριν την επίσκεψη του. Τα κείμενα του βιβλίου είναι ενημερωτικού περιεχομένου και παρέχουν πληροφορίες σχεδόν για όλα τα θέματα που αφορούν την περιοχή. Κατά αυτόν τον τρόπο ο εκπαιδευτικός μπορεί να γίνει ενεργό μέλος της ομάδας ΠΠΕ, ώστε η συνεργασία με τον οικοξεναγό να αποφέρει τα καλύτερα δυνατά αποτελέσματα για την εκπαίδευση των μαθητών.

-Οδηγίες:

Σημαντικός παράγοντας επιτυχίας των πολυήμερων προγραμμάτων είναι και ο τόπος διαμονής του σχολείου. Έχει αποδειχθεί ότι η διαμονή σε κάποιο από τα αστικά κέντρα και όχι στην περιοχή δημιουργεί δυσκολίες στην διεξαγωγή του προγράμματος. Προτείνεται -εάν βέβαια είναι εφικτό- το σχολείο να διαμένει στην περιοχή. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα πολλαπλά οφέλη για την περιοχή τους μαθητές και εκπαιδευτικούς.

Αλλος παράγοντας που επηρεάζει την ομαλή διεξαγωγή αυτών των προγραμμάτων είναι οι στάσεις για φαγητό, όταν υπερβαίνουν την ½ ώρα επηρεάζουν αρνητικά την συνέχεια τους. Προτείνεται τα παιδιά να έχουν προμηθευτεί νερό και “πρόχειρο” φαγητό για αυτές τις περιπτώσεις.

Η ηλικία των μαθητών καθορίζει σημαντικά την όλη εξέλιξη του προγράμματος, συνήθως οι μικρές ηλικίες δεν αντέχουν τα πολύωρα εκπαιδευτικά προγράμματα. Σε αυτές τις περιπτώσεις το πρόγραμμα διαμορφώνεται ανάλογα. Επίσης εάν ο αριθμός των μαθητών υπερβαίνει το 40 τα προγράμματα δεν μπορούν να πραγματοποιηθούν ικανοποιητικά. Εχει αποδειχθεί ότι οι μεγάλες ομάδες μαθητών πολύ δύσκολα ακολουθούν στο σύνολο τους τη διεξαγωγή του προγράμματος, με συνέπεια να δημιουργείται κλίμα αναστάτωσης που επηρεάζει όλα τα παιδιά και επομένως το πρόγραμμα.

Πρέπει να σημειωθεί ότι όταν οι καιρικές συνθήκες είναι δυσμενείς και δεν επιτρέπουν την περιήγηση με τα πόδια, η ενημέρωση γίνεται σε κλειστό χώρο (Κέντρο Πληροφόρησης) και μέσα από το λεωφορείο διασχίζοντας την περιοχή επιλογής.

1Η επίσκεψη σε ένα από τα ασκηταριά μπορεί να πραγματοποιηθεί και από μονοπάτι. Σε αυτήν την περίπτωση δεν ακολουθεί η βαρκάδα.

Τέλος θα θέλαμε να σας ενημερώσουμε ότι ο οικοξεναγός που έχει αναλάβει τη διεξαγωγή ενός πολυήμερου προγράμματος αμείβεται με το ποσό των 10.000 δρχ. για κάθε ημέρα από το σχολείο. Η Εταιρία Προστασίας Πρεσπών έχει αναλάβει, όλα τα έξοδα οργάνωσης του προγράμματος.