Η περιήγησή μας είναι φυσικό να αρχίσει από τον τόπο που γεννήθηκε η ιδέα των ολυμπιακών αγώνων, την Αρχαία Ελλάδα. Η αρχή των Ολυμπιακών Αγώνων ανάγεται στα βάθη των αιώνων και της προϊστορίας μας και το ταξίδι μας στην αναζήτηση των πηγών της θα είναι πολύ δύσκολο, μιας και μοναδικοί καθοδηγητές μας θα είναι η μυθολογία και οι θρύλοι των προγόνων μας.

Η παράδοση λοιπόν αναφέρεται σε αγώνες θεών και ηρώων, που κατόπιν συνεχίστηκαν και από τους κοινούς θνητούς. Η μυθολογία λεει ότι ο Δίας νίκησε τον Κρόνο στην πάλη και ότι ο Απόλλων νίκησε τον Ερμή στον δρόμο και τον πολεμοχαρή Άρη στην πυγμαχία.

Φυσικά οι ολυμπιακοί αγώνες δημιουργήθηκαν και ξεκίνησαν από απλούς ανθρώπους, κοινούς θνητούς. Αναφορές σε αθλητικούς αγώνες έχουμε στην Μινωική εποχή, στην Οδύσσεια με τον βασιλιά Αλκίνοο των Φαιάκων να διοργανώνει αθλητικούς αγώνες προς τιμήν του Οδυσσέα και στην Ιλιάδα με τον Αχιλλέα να διοργανώνει αγώνες προς τιμήν του Πάτροκλου.

Οι αρχαίοι έλληνες στις θρησκευτικές πανηγύρεις συνήθιζαν να περιλαμβάνουν την τέλεση αγώνων μουσικών, ποιητικών, φιλολογικών και φυσικά γυμναστικών. Οι πιο σημαντικοί αγώνες ήταν τα Ίσθμια, τα Πύθια, τα Νέμεα και τα Ολύμπια, με πιο ονομαστούς τους τελευταίους.

Οι πηγές αναφέρουν πολλούς σαν ιδρυτές των Ολυμπιακών Αγώνων, όπως το βασιλιά Πέλοπα, τον Ιδαίο Ηρακλή, τον Αέθλιο (βασιλιά της Ηλιδας, απ' όπου προήλθε και η λέξη αθλητής), τον γνωστό μας Ηρακλή, τους βασιλιάδες της Ηλιάδας Νηλέα και Πελία κ.ά.

Όπως αναφέρει ο Στράβωνας, οι αγώνες ξεκίνησαν από τους Ηρακλείδες και αρχικά είχαν καθαρά τοπικό χαρακτήρα για να φθάσουμε στο βασιλιά Ιφιτο, απόγονο του Όξυλου που φέρεται σαν ο ανακαινιστής του θεσμού. Η αρχή των αγώνων θα πρέπει να αναζητηθεί μετά το 1.253 π.Χ.

Οι πρώτοι Ολυμπιακοί Αγώνες έγιναν επίσημα το 776 π.Χ. και το έτος αυτό αποτέλεσε την αφετηρία για την καθιέρωση κοινού χρονολογικού συστήματος. Οι πρώτοι αυτοί αγώνες είχαν στο πρόγραμμά τους ένα και μοναδικό αγώνισμα, το δρόμο ή αγώνα ενός σταδίου (192 μέτρα) και νικητής ήταν ο Ηλείος Κόροιβος.

Τις Ολυμπιάδες πρώτος αρίθμησε ο Ιππίας ο Ηλείος και μετά συνέχισε ο Αριστοτέλης. Οι Ολυμπιακοί Αγώνες στην Αρχαία Ελλάδα ήταν ένα μεγάλο γεγονός και την περίοδο των αγώνων σταματούσε κάθε εχθροπραξία.

Στο πρόγραμμα των 14^ων Ολυμπιακών Αγώνων προστέθηκε και ο δίαυλος (αγώνας δρόμου δύο σταδίων), στην 15^η ο δόχιλος (αγώνας δρόμου δώδεκα σταδίων) και στην 18^η το πένταθλο, ενώ πρωτοεμφανίστηκε η πάλη.

Η πυγμαχία μπήκε στο πρόγραμμα στην 23^η Ολυμπιάδα και το παγκράτιο στην 25^η. Έτσι αυξήθηκε και η διάρκεια των αγώνων από μία ημέρα σε πέντε ημέρες λόγω της πρόσθεσης πολλών νέων αγωνισμάτων.

Οι αγώνες αρχίζουν να φθείρονται μετά την ρωμαϊκή εισβολή το 146 π.Χ. και αρχίζουν να μετατρέπονται σε δημόσια θεάματα, οι αθλητές και οι κριτές εξαγοράζονται και φυσικά χάνεται η ομορφιά και η αίγλη του θεσμού. Το τελειωτικό κτύπημα της κατάργησης ήρθε από τον αυτοκράτορα Θεοδόσιο Α' το 393 μ.Χ.

Οι καταστροφές της Ολυμπίας από βάρβαρες φυλές, η πυρπόληση ναών από τους Ρωμαίους, δύο ισχυροί σεισμοί και η εκτροπή των ποταμών Αλφειού και του παραποτάμου του Κλαδέου θάβουν κάτω από χώμα και λάσπη τον ιερό της χώρο.

Το 1829 οι Γάλλοι και το 1875 οι Γερμανοί με επικεφαλής τον αρχαιολόγο Κούρτιους αρχίζουν ανασκαφές στην περιοχή με άδεια από την ελληνική κυβέρνηση. Το 1881 έρχονται στο φως τα πρώτα ευρήματα και που ήταν τα ερείπια του χώρου όπου φιλοξενούνταν οι Ολυμπιακοί Αγώνες στην αρχαιότητα.